M.Ö. 1’inci yüzyılda Roma periyodunda yapıldığı düşünülen ve bugün Eşrefpaşa semti hudutları içinde kalan tarihi İpek Yolu’nun hali yürekleri burkuyor. Yaklaşık 2 bin yıllık yol, müdafaa altına alınmazken, yıllardır üzerinde Eşrefpaşa Pazaryeri kurulmasına da müsaade ediliyor. Pazaryerinin yanı sıra hem pazarcı esnafı hem de öteki günler, bölge otopark olarak kullanılıyor. Ege Üniversitesi Milletlerarası İlgiler Siyaset Tarihi öğretim vazifelisi Prof. Dr. Engin Berber, yol hakkında bilgi verdi. Bölgeyle ilgili birçok çalışması bulunan Prof. Dr. Berber, tarihi yolun muhafaza altına alınması ve hafriyat çalışmalarının yapılması gerektiğini söz ederek, şunları söyledi:
“Üzerinde durdurduğumuz yolun, yaklaşık 8 metre sonuna yakın olduğu için ana cadde olduğunu söyleyebiliriz. Buradan yaklaşık 500 metre aşağıda antik İzmir’in pazaryeri var ve Agora var. Olasılıkla bu yol, Çeşme Yarımadası’ndan gelip, çarşılara inen ana yol. Antik Roma’yı üstün kılan en değerli yanlarından biri mühendislikteki başarılarıdır. Yollar, kolezyum, su yolları, viyadük ve köprüleri bu duruma örnek olarak gösterebiliriz. En kestirme yol belirlendikten sonra doğal afetlerden korunmak için düz alanlarda yol yapılmasına itina gösterilirdi. Birbirine paralel açılan 2 oluk ortasındaki topraklar boşaltıldıktan sonra aşağıdan üste büyük kırma taşlar kullanılırdı. Ortalarına ise çimento diyebileceğimiz eser ve çakıllar koyulurdu. En üste de bizim burada gördüğümüz bazalt taşlar konurdu. Bu taşların eğimli olması da tesadüf değildir. Yağmur yağdığında suların oluklara akması sağlanıyor. Ayrıyeten kaldırımlar da yapılırdı. Bu yollar Roma ordularının, yurttaşlarının, kölelerinin ve malların geçtiği yollardır.”
‘BİR AN EVVEL MÜDAFAAYA ALINMALI’
Pazaryeri ve otopark olarak kullanılan bölgenin bir an evvel muhafazaya alınıp hafriyat çalışmalarının yapılması gerektiğinin altını çizen Berber, “Bu alan sit kapsamında olduğu için hafriyat yapılması gerekiyor. Bölgede bulunan öğretmenevinin altında antik bir tiyatro olabileceğini kestirim ediyoruz. Bu alanın büsbütün kazınması gerekiyor. Ülke olarak bir hazinenin üzerinde oturuyoruz lakin bu hazineyi gelecek jenerasyonlara aktarmakta kahır yaşıyoruz. Ayrıyeten turizm ismine bu bedellerin paraya dönüştürülmesi gerekiyor. Bunlar aslında bizim için büyük bir talih. Bazalt taşların üzerinde milyonlarca insan yürüdü lakin bu yollar hiçbir vakit bu kadar çok ağır vasıtayı üzerinde görmedi. Yer yer çökmeler meydana gelmiş. Öncelikle yetkili kurumlardan müsaadeler alınıp, kapsamlı bir hafriyata girilmesi gerekiyor. Bu yolu tek başına düşünmemeliyiz. Bu bölge Antik İzmir’in merkeziydi. Bu yapıların kazılarla ortaya çıkarılması gerekiyor” dedi.
Tarihi yol üzerinde kurulan pazardan alışveriş yapan Alaattin Ekenoğlu (54), bölgenin müdafaa altına alınması gerektiğini belirtti. Ekenoğlu, “Eğer burası tarihi bir alansa pazaryeri olarak kullanılmaması ve hafriyatlar yapılması gerekiyor. Gereken kıymet verilseydi artık bu halde olmazdı. İzmir’in altında çok fazla tarihi yapı olduğunu düşünüyorum. Yetkililer gereğini yapıp, bu bölgeyi bir an evvel muhafaza altına almalı” diye konuştu. Mehmet Yücesoy (48) ise tarihi yolun üzerinde pazaryeri kurulmasında bir sakınca görmediğini tabir ederek, “Tarihi yapıta ziyan verilmiyorsa ben bir yanlış görmüyorum. Burası madem tarihi yapıtsa korunması gerekiyor” dedi.
Milliyet
