İstanbul’u etkisi altına alan sağanak yağış ve dolunun ardından değerlendirmelerde bulunan İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, “Dolu olma ihtimali var, olmaya da devam edecek diyebiliriz” dedi. Toros, meteorolojinin uyarılarını ve radarını takip etmek gerektiğini vurguladı.
Türkiye genelinde önümüzdeki günlerde sıcaklıkların artarak, mevsim normali değerlerinin üzerine çıkması bekleniyor. Ancak uzmanlar, sıcaklıkların yükselmesinin ardından yeniden soğuyan havanın atmosferde kararsızlığa neden olabileceğini vurguluyor. Tahminlere göre bu durum, hayatı olumsuz etkileyen sağanak yağış, dolu ve hortum gibi hava olaylarının devam edeceğini işaret ediyor.
İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, son yıllarda sıkça yaşanan şiddetli yağış ve dolu nedeniyle meydana gelebilecek can ve mal kaybının önüne geçmek için vatandaşların, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün uyarılarını takip etmesi gerektiğini ifade etti.
Öte yandan, dolu yağışını oluşturan “Kümülonimbusö bulutlarının hareketi de, yine MGM’nin radar uygulamasından, anbean takip edilebilir.
“ATMOSFER KARARSIZ”
Dolu yağışına neden olan hava şartlarından bahseden İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros şöyle konuştu:
“Dolu ülkemizde dolu daha çok Bahar ve Yaz aylarında meydana gelir. Örneğin en çok dolu, Haziran ayında meydana gelmektedir. Sonra Nisan, Mayıs, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında da görülmektedir.
Dolunun oluşması için, yer yüzeyinin sıcak olması gerekiyor. Biliyorsunuz hem ülkemiz etrafındaki su yüzeyleri, Örneğin Akdeniz’in yüzeyi çok sıcak. Yağışlar yok. Yukarı seviyede ise soğuk havanın oluşması gerekiyor.
Dün ülkemizin Kuzey-batı bölgesinde soğuk cephe hakimdi. İstanbul ve civar bölgede soğuk cephe hattı vardı. Yukarı seviyede, Doğu-avrupa üzerinde de alçak basınç alanı hakim. Ve bu alçak alanın Marmara’ya doğru uzanan oluğu son derece soğuk.
Yeryüzü sıcak, yukarı seviyeler soğuk olunca atmosferde kuvvetli bir kararsızlık meydana geliyor. Akdeniz’den bol miktarda nem geliyor. Atmosfer kararsız olduğu için, düşey yönde hava hareketleri son derece fazla. Kümülonimbüs bulutları, peyder pey sağanak hattı boyunca oluştu ve bu bulutlar içinde çok kuvvetli düşey yönde rüzgarlar olduğu için, yağmur aşağı doğru düşüyor ve tekrar yükselip yukarı seviyelere çıktığı zaman ve orası da soğuk olduğu için buz, yani dolu oluşuyor.
Bu düşey hareketler ne kadar fazla ise, ne kadar dolu taneciği bulut içinde yol alırsa, etraftaki sular dolu taneleri etrafında birikmeye devam ediyor. Ve dolunun tanesi irileşiyor.
Belli noktalarda bu bulutlar öbek öbek daha fazla olduğu için, oralarda dolular ve kuvvetli sağanaklar şeklinde kendini gösterdi. Buralarda taşkınlar, seller meydana geldi. Arabalar su altında kaldı, hasarlar meydana geldi”
DOLULAR YAĞMAYA DEVAM EDECEK
Yeniden dolu yağışı beklenip beklenmediği ile ilgili olarak ise Toros, şunları söyledi:
“Şu anda bu sistem ülkemizi terk ediyor. Ama önümüzdeki günlerde tekrar bir sıcak hava geliyor. Sıcak hava demek, yeryüzünün ısınmaya devam edeceği anlamına geliyor. Daha sonraki günlerde tekrar soğuk hava geldiği takdirde, sıcak hava ve soğuk hava arasındaki fark ne kadar fazla ise, atmosferdeki kararsızlık fazla olacağı için, düşey hareketler fazla olacağı için, dolu oluşma ihtimali de o kadar yüksektir. Dolayısıyla dolu olma ihtimali var, olmaya da devam edecek diyebiliriz”
TÜRKİYE GENELİNDE SICAKLIKLAR YENİDEN YÜKSELECEK
Önümüzdeki günlerde sıcaklık değerlerinin mevsim normalinin üzerine çıkacak gibi göründüğünü dile getiren Toros, “Bu gibi olaylarda Meteoroloji Genel Müdürlüğü’müzün web sitesinden, cep telefonu uygulamalarından, radyosundan sürekli takip etmekte fayda var.
Sıcak bir hava sistemi geliyor, normalin üzerinde bir sıcaklık bizleri bekliyor olacak. Hala deniz yüzeyi sıcak, toprak yüzeyi gelen yağmur ile biraz soğudu ama sıcak hava ile yeniden ısınacak, dolayısıyla önümüzdeki günlerde bu tür kuvvetli sağanak yağışlara, dolu, yıldırıma gebe olarak görünüyor” ifadelerini kullandı.
CAN VE MAL KAYBINI ÖNLEMEK İÇİN BULUTLAR RADARDAN TAKİP EDİLEBİLİR
Vatandaşların, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün uyarılarını dikkate alması gerektiğini aktaran Toros, “Bir de radar görüntüleri var. Orada kümülonimbüs bulutlarının oluşumunu anbean görebiliyorsunuz.
Renklere göre hangi bölgelerde sistemin kuvvetlendiğini görebilir, tedbirinizi alabilirsiniz. Can ve mal kayıpları olmaması için bunları anbean takip etmekte fayda var” şeklinde konuştu.
ARTIŞ NEDENİ KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
Şiddetli yağış ve dolu olaylarının son yıllarda artmasıyla ilgili olarak ise Toros, “Biliyorsunuz, küresel iklim değişikliğinden bahsediyoruz. Bununla beraber daha kurak dönemler, daha yağışlı dönemler, yağışın şiddetinde ve sıklığında artışlar, hortum olayları gibi şeyler son yıllarda çoğalmaya başladı. Ama bununla beraber, 1960’larda da son yıllardakinden daha fazla dolu olayının yaşandığını biliyoruz. Yani kendi içinde artış ve azalmalar olabilir” dedi.
15 SANTİMETREYE KADAR BÜYÜYEBİLİR!
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, kuvvetli yukarı-aşağı rüzgar akışları ile donan yağmur damlalarının, hareket boyunca büyümeye devam ettiğini belirterek, “Dolu taneleri 15 santimetreye kadar büyüyebilir.” dedi.
Toros, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dün Marmara Bölgesi’nde yerel olarak sağanak, gök gürültülü yağmur ve dolu meydana geldiğini hatırlattı.
Toros, şöyle devam etti:
“Dün Doğu Avrupa yukarı seviyelerinde oluşan alçak basınç alanı, ülkemizin kuzey batısındaki alçak alanın uzantısı olan soğuk oluk, yer seviyesinde su ve kara yüzeyinin sıcak olması sebebiyle zaman zaman kümülonimbus bulutları gelişmiştir. Bu bulutların gelişimiyle de batılı hava akımları deniz yüzeylerinden yeterli nem pompalanmasına yol açmıştır.
Bu durumla yukarı seviyelerdeki soğuk ve yeryüzündeki sıcak hava nedeniyle atmosferik kararsızlıklar oluşmuş, sıcaklık farklıkları düşey yönde inici ve yükselici hava hareketleri zaman zaman dolu oluşumuna yol açmış, yer seviyesi ve yukarı seviye arasındaki sıcaklık farkı, kuvvetli kararsızlığa yol açmıştır.
Dün kümülonimbus bulutu kuvvetli yağmur ve dolu meydana getirmiş ve ülkemizin kuzey batı ile batısındaki soğuk cephe kararsızlık hattı oluşturmuştur. Marmara Bölgesi’nde dün oluşan kümülonimbus bulutuyla birlikte birçok yerde kuvvetli sağanak ve yer yer dolu hadisesi meydana gelmiştir.”
“Dolu tahminleri günümüzde yapılabiliyor”
Toros, yüzey sıcaklığı, yukarı seviye sıcaklığı ve basınç sisteminin hareketlerine bağlı olarak olası dolu tahminlerinin yapılabildiğini ifade etti.
Son yıllarda gelişen radar teknolojileri sayesinde yakın zamanda oluşmaya başlayan doluların meteoroloji mühendisleri tarafından sürekli izlenerek gerekli uyarıların yapıldığını vurgulayan Toros, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Meteoroloji Genel Müdürlüğü web sitesinde, cep telefonu uygulamasında ve radyosunda sürekli olarak meteorolojik tahminler yapmaktadır. Ayrıca radar görüntüleri sürekli izlenerek sağanak, gök gürültülü sağanak ve dolu oluşum ihtimalleri takip edilebilir. Dolu olsun veya olmasın kuvvetli sağanaklar öncesinde çok kuvvetli rüzgarlar oluşabilir. Dolayısıyla evlerimizde, iş yerlerimizde uçma ihtimali olan cisimler iyice yerlerine tutturulmalı, montajlanmalıdır. Kapı ve pencereler kapalı tutulmalıdır. Dolu sırasında can ve mal kayıplarının oluşmaması için mümkün mertebe kapalı alanlara geçilmelidir. Vatandaşlar dolu yağışı için her zaman tedbirli olmalı. İnsanların araçlarının bagajlarına dolu yağışında araçlarının korumak için battaniye koyması gerekiyor.”
Bazen dolu yağışının ceviz büyüklüğünde olabileceğini vurgulayan Toros, şöyle konuştu:
“Sıcaklık farklılığı, nemlilik ve atmosferik kararsızlık sonucu kuvvetli fırtınalar oluşabilir. Bu meteorolojik hadiseler tek hücre, çoklu hücre, çoklu hücre hattı ve süper hücre fırtınaları olarak isimlendirilir. Bunlardan en şiddetli yağış bırakanı süper hücrelerdir. Kuvvetli yukarı-aşağı rüzgar akışları ile donan yağmur damlaları, hareket boyunca büyümeye devam eder. Dolu taneleri 15 santimetreye kadar büyüyebilir ve 500 gramdan daha ağır olabilir”
Toros, Türkiye’de dolunun şiddeti ve büyüklüğünün yere ve zamana göre değişebildiğinin altını çizerek, “Ülkemizdeki dolu olayı en çok haziran, mayıs, nisan, temmuz, ağustos ve eylül aylarında görülmektedir.” dedi.
Milliyet
