Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 10 Kasım 1938’de, saat dokuzu beş geçe, Dolmabahçe Sarayı’nda, “Türk’ün tarihinde ve gönlünde ebediyen yaşamak” üzere ortamızdan ayrıldı.
Atatürk, küçüklüğünden beri birçok rahatsızlıkla gayret etmişti. Kardeşleri Ahmet ve Ömer’in hayatlarını kaybettiği difteri-kuşpalazına o da yakalanmış lakin hastalıktan kurtulmayı başarmıştı. 1896’da girdiği Manastır Askerî İdadisi’nde yakalandığı sıtma rahatsızlığı ile hayatı boyunca gayret edecekti. Kurtuluş Savaş sonrasında Kasım 1923’te ve “Nutuk” üzerinde çalışırken Mayıs 1927’de kalp krizi geçirmişti. Bunlar Atatürk’ün geçirdiği en önemli rahatsızlıklardı lakin onun ortamızdan ayrılmasına yol açan karaciğer rahatsızlığı teşhisi, Dr. Nihat Reşat Belger tarafından 22 Ocak 1938’de konulmuştu. Atatürk iki hafta sonra da zatürre tedavisi görecekti.
Atatürk’ün sıhhatine ait Riyaseticumhur Genel Kâtipliği’nden (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği) yapılan birinci resmî bildirimler, 17 Ekim 1938 günü yayımlandı.
9 Kasım günü Atatürk’ün sıhhatiyle ilgili üç resmî bildirim yayımlanıyordu. Saat 24.00’da yayımlanan bildirimde, “Saat 20.00’den itibaren dalgınlık artmıştır. Genel ahval vahamete gerçek seyir etmektedir” deniliyordu. Atatürk’ün vefat ettiğine ait, hekimleri tarafından verilen rapor ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin resmî bildiriminde; “Reisicumhur Atatürk’ün genel hallerindeki vehamet, dün gece saat 24.00’te neşredilen bildirimden sonra her an artarak bugün, dokuzu beş geçe, Büyük Şefimiz derin koma içinde terki hayat etmişlerdir” deniliyor ve bildirim “Ebedi Türk Milleti, onun yapıtlarını ebediyetle yaşatacaktır. Türk gençliği, onun değerli vediası olan Türkiye Cumhuriyeti’ni ebediyen koruyacak ve onun izinde yürüyecektir. Kemal Atatürk, Türk’ün tarihinde ve gönlünde sürekli yaşayacaktır” diye sona eriyordu.
Dolmabahçe’ye akın
Atatürk’ün naaşı, 16 Kasım 1938’de Türk bayrağının örttüğü bir katafalk üzerinde Dolmabahçe Sarayı’nın merasim salonunda katafalka konulur ve Türk milleti genç, yaşlı Atatürk’e son vazifesini yapmak için Dolmabahçe’ye akın eder. Atatürk’ün cenaze namazı, Ankara’ya nakil merasiminden evvel, 19 Kasım 1938 sabahı Prof. Dr. Şerafettin Yaltkaya tarafından kıldırılır. Bir his seliyle top otomobiliyle getirildiği Sarayburnu rıhtımından “Yavuz” zırhlısına konulan Atatürk’ün naaşı, İzmit’e, buradan özel trenle Ankara’ya yola çıkarılır. 21 Kasım günü TBMM’deki merasimden sonra naaş, merasimle Etnografya Müzesi’ndeki mermer bir lahde alınır.
“Mezara benzemiş!”
Atatürk, 1925 yılında yapılmasını istediği Etnografya Müzesi’nin tamamlanma kademesinde yaptığı bir inceleme sırasında, yanındakilere, “Burası mezara benzemiş” der. Atatürk’ün naaşının, Etnografya Müzesi’nden alınıp Anıtkabir’e getirildiği 10 Kasım 1953 günü düzenlenen görkemli merasimde gözler yaşlıdır; 10 Kasım 1938 sabahının matemi tekrar yaşanır. Atatürk’ün naaşı, top otomobilini çeken Harp Okulu öğrencileri tarafından Anıtkabir’e götürülürken binlerce insan gözyaşlarını tutamaz. Birinci gün Anıtkabir’i 70 bin kişi ziyaret eder.
Günümüze gelindiğinde Anıtkabir’de Atatürk’ün mozolesinin bulunduğu Gurur Salonu’nun altında, 3 bin metrekarelik sütunlu alanda oluşturulan Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi, ziyaretçilerine onunla olmayı yaşatıyor. 21 Haziran 1960’da Atatürk Müzesi olarak açılan, 2001 yılında tekrar düzenlenen müzenin birinci kısmında sizi, uzunluktan çekilmiş, güleryüzlü bir fotoğrafıyla Mustafa Kemal Paşa karşılıyor. İkinci kısımda Çanakkale Savaşları, Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz panoramaları dikkatleri çekiyor. Üçüncü kısım, 18 tonoz odadaki stant alanlarından oluşuyor. Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanlarından vefat edenlerin defnedilmesi emeliyle inşa edilen bu odacıklar kullanılmayınca, Tonoz Müzeler olarak düzenlenmiş. Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Devrimleri’ne ait 3 bin kadar fotoğraf ile rölyefler Tonoz Müzelerin görselliğini güçlendiriyor. Galeride, Kara Fatma’dan Şahin Bey’e kadar asker-sivil 20 Kurtuluş Savaşı kahramanının büstü ve öz geçmişleri yer alıyor. Her tonozda bir ihtilalin anlatıldığı koridordan çıkıp Müze’den ayrıldığınızda; bu ihtilallerin kimin manevi müdafaası altında olduğu da görülüyor.
Milliyet
