Balon ve aslan balıklarının popülasyonunun artışı nedeniyle kıyıları tehlikeli hale gelen Akdeniz’de, su sıcaklığının artması nedeniyle trakonya balığı da kıyıya yakın yerlerde avlanmaya başladı.
Akdeniz’in tehlikeli tipleri ortasında yer alan ve 4 farklı cinsi olan trakonya, balık avlamak için kendini kuma gömüyor. En tehlikeli türü ‘varsam’ olan trakonya balığı, zehirli dikenleri barındıran sırt yüzgeçlerini yelpaze üzere açarak, avını bekliyor. Yüzmek için denize girenler, fark etmeden üzerine basınca balığın sırt dikenlerindeki zehre maruz kalabiliyor.
‘SADECE GÖZLERİ VE SIRT DİKENLERİ KUM DIŞINDA KALIYOR’
Prof. Dr. Mehmet Gökoğlu, denize giren tatilciler ile kent sakinlerine balıkla ilgili ihtarlarda bulundu. Trakonyanın yalnızca temasının dahi hastanelik edebileceğini belirten Prof. Dr. Gökoğlu, “Trakonya balıkları Akdeniz’in tehlikeli balıklarındandır. Sırt yüzgeçlerinde ve solungaç kapaklarında zehir bezleri var. Sularımızda 4 cins trakonya balığı var.
Bilhassa bölgede ‘edrekene’ olarak bilinen ‘varsam’, 4 çeşit ortasında en tehlikelisi. Trakonyalar, kendini kuma gömerek, yalnızca gözleri ve sırt dikenleri dışarıda avını bekler. Etkin olarak hareket etmezler. Denize girenler görmeden üzerine basabiliyor yahut kaçarken ayağına değebiliyor” dedi.
‘TEMAS BÖLGESİNE SICAK SU UYGULANMALI’
Balığın teması sonucu vakalar yaşandığını söyleyen Prof. Dr. Gökoğlu, “Temas ettiği an kesinlikle bir sıhhat kuruluşuna gidilmesi gerekiyor. Şayet gidilemiyorsa o bölgeye çabucak sıcak su uygulaması yapılmalı. 40-45 dakika sıcak su uygulaması devam etmeli. Bilhassa kayalık bölgelerde ve kumluk alanlarda denize giriliyorsa kesinlikle ayakkabı ile girmek gerekiyor.
Kızıldeniz’den gelen tehlikeli cinslerden evvel de 4 trakonya tipi, Akdeniz’in riskli ve tehlikeli balıkları içerisindeydi. Buna ilişkin hadiseler geçtiğimiz vakitlerde oldu” diye konuştu. Antalya’da geçen haftalarda teknesiyle balık tutmaya çıkan Ali Bilgiç, oltasına takılan trakonya balığının saniyelik temasıyla hastanelik olmuştu.
Öte yandan Süveyş Kanalı’nın açılmasının akabinde gemilerin Akdeniz’de su boşaltması nedeniyle denizlerimize girdiği iddia edilen yabancı tiplerin sayısının 600’e yaklaştığı belirtildi. Akdeniz’deki besin zincirini etkileyen ve ekonomik manada ziyan veren cinslerin iklim değişikliğiyle birlikte son 20 yılda istilacı yabancı çeşitlerin yayılışını hızlandırdı.
Akdeniz’deki en ziyanlı tıp olarak bilinen balon balığı, aslan balığı ve öteki yabancı çeşitlerin Akdeniz’e ziyan verdiğini söyleyen Çukurova Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Deniz Biyolojisi Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Çevik, “Küresel ısınmayla birlikte çok sayıda yabancı çeşit Süveyş Kanalı’ndan gelmeye başladı.
Bu balıklar tropik bölgelerden sularımıza geliyor. Akdeniz aslında tropik çeşitlerin işgali altında. Bu tiplerin sayısı 600’e yaklaştı ve bu bizim bildiklerimiz. Mikro seviyede bilmediğimiz cinslerde kelam konusu. O cinsleri de sayarsak sayı çok daha fazla oluyor. Akdeniz’deki sıcaklığın yükselmesi bunların nedenleri arasın’’ dedi.
Kimi bilim insanlarının yabancı cinsler nedeniyle biyo çeşitliliğinin çökebileceğine işaret ettiğini söyleyen Prof. Dr. Cem Çevik, “Balon balığı, ıskarmoz, barbun, aslan balığı cinslerin hepsi yabancı çeşit. Son 10 yılda bu tiplerin Akdeniz’de görülme sayısında önemli bir artış kelam konusu.
Bu da bölgenin yavaş yavaş tropikleşme sürecine girmiş olabileceğinin göstergesidir. Bunun sonuçları ileriki devirlerde çok yıkıcı olabilir.
Kimi bilim adamları yabancı tiplerin bölgelere katkı yaptığını söylese de kimileri ise önemli sonuçlar olabileceğini destekliyor. O yüzden çok değişik çalışmalar yapılıyor ve bizde bu çalışmaların takipçisiyiz’’ diye konuştu.
İHTAR GELDİ
Akdeniz Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Gökoğlu, amatör balıkçıları zehirli balon balığı konusunda uyararak, “Balon balığı yiyen bir kişinin sinirsel bağlantısı kesiliyor. Felç oluyor, teneffüsü duruyor.” dedi.
Gökoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, global ısınma, Nil Irmağı’na baraj yapılması, Akdeniz’in yüzey sularının ısınması, Süveyş Kanalı’nın derinleştirilmesi üzere nedenlerle tropik balıkların Türk sularına gelmeye başladığını söyledi. Türkiye’deki tropik balık çeşidinin 100’e yaklaştığını aktaran Gökoğlu, ekonomik pahası olan balıkların yanı sıra balon balığı üzere zehirli cinslerin de popülasyonunun süratle yayıldığını lisana getirdi.
Türkiye’de birinci balon balığının 19 yıl evvel görüldüğünü vurgulayan Gökoğlu, Türkiye’de şu an 7 çeşit balon balığı bulunduğunu bildirdi. Gökoğlu, bu balığın kilosunun 7 kilograma kadar ulaşabildiğini, uzunluğunun ise 110 santimetreye erişebildiğini kaydetti.
Balon balıklarının zehir içerdiğini belirten Gökoğlu, şöyle konuştu:
“Zehir balığın bedenindeki bakteriler tarafından mı üretiliyor yoksa beslendiği besinlerden mı kaynaklanıyor, belirli değil, bu araştırılıyor. Sularımızdaki öbür zehirli balıklar trakonya ve aslan balığının zehri pişirilince yok oluyor. Balon balıklarının zehrinde bu türlü bir durum kelam konusu değil.
Balon balığı yiyen bir kişinin sinirsel irtibatı kesiliyor. Felç oluyor, teneffüs duruyor. Balığın bütün organlarında ve etinde zehri bulunuyor. Bilhassa karaciğer ve yumurtalıklarındaki toksin yüksek ölçüde. Etinde ve bütün dokularında da bu zehir mevcut. Pişirilse de bu balık zehirliyor.”
‘Yanlış bilgiler kulaktan kulağa yayılıyor ve maalesef zehirlenmeler oluyor’
Gökoğlu, balık hakkında kent efsanelerinin dolaştığına işaret ederek, “Yanlış bilgiler kulaktan kulağa yayılıyor ve maalesef zehirlenmeler oluyor. Kimi şahıslar, ‘Balon balığını mevsiminde yerseniz bir şey olmaz. Hoş temizlerseniz bir şey olmaz’ üzere yanlış bilgiye sahip.
Bu nedenle maalesef tüketilmeye devam ediyor. Balık fileto formunda çıkartıldığında öbür balıklardan ayrılmıyor. Bu da bir tehlike. Buna da dikkat etmek gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Milliyet