Çin’den dünyaya yayıldığı belirtilen yeni tip koronavirüsün bulaştığı kişi sayısı 77 milyon 200 bini geçti. Virüsün neden olduğu Kovid-19 hastalığından ölenlerin sayısı da 1.7 milyonu aştı.
Süratli bir formda bulaşmaya devam eden Kovid-19 salgınında ikinci dalganın görüldüğü Avrupa ülkelerini saran mutasyon paniği Noel nedeniyle üçüncü dalga kaygısını daha da körükledi.
TÜRKİYE’DE TESPİT EDİLDİ Mİ?
Sıhhat Bakanlığı Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, İngiltere’de ortaya çıkan ve “SARS-CoV-2 VUI 202012/01” ismi verilen yeni tip koronavirüs mutasyonun Türkiye’de tespit edilip edilmediğine ait sorularımızı yanıtladı.
Prof. Dr. Kara, virüsün insan vücudundayken mutasyon geçirebileceğine işaret ederek, “Şimdiki bilgiler, mutasyonun eylül ayı üzere İngiltere’de bir bireyde olmuş üzere görünüyor. Ondan sonra mutasyonun bu bölge içerisinde de yayıldığını görüyoruz.
Bugün için İngiltere’de 60 farklı bölgeden, 60 farklı noktadan alınan örneklerde bu mutasyonun ön planda olduğu daha hakim olduğu görüldü” dedi. Mutasyonun olduğu bölgelerde olayların arttığına işaret eden Kara, şunları dedi:
KÂFİ BİLGİ YOK
“Bilimsel olarak değerlendirirken daima şöyle kıymetlendirmek lazım; Hakikat, bu mümkünlük var. Lakin tıpkı vakitte yeni yıl hazırlıklarının olması, Hıristiyan topluluğunda Noel’in bu devir olması nedeniyle artışın nedeni bundan da olabilir. Dünyanın pek çok noktasına baktığımızda ABD’de de bu türlü artışlar oldu.
O bakımdan bu artışın nedeni tek başına bu yeni virüsün daha bulaşıcı olması mı, yoksa insanların başka türlü Noel hazılıklarının getirdiği bir şeyden mi kaynaklanıyor? Bunu kıymetlendirmek bugün için pek mümkün değil.
Lakin mümkünlük olarak baktığımızda virüsün yaşadığı mutasyon bu artışa neden olabilecek bir bölgede. Daha kolay tutunmayı sağlayacak spike proteini dediğimiz, çıkıntı bölgesine olduğu için daha kolay tutunmayla ilişkilendirelecek bir bölgede.
O vakit şöyle diyoruz hem bölgede artış var hem mutasyon bulaşmayı kolaylaştıracak bir bölgede. Bu ikisini bir ortaya getirdiğimiz vakit hakikaten bu mutasyon bulaşmanın kolaylaşmış olmasıyla alakalı olabilir. Fakat kesin bunu söylebilecek kadar elimizde data yok. Bugün baktığımız vakit bu virüs şu anda 13 binden fazla mutasyonu olan bir virüs. Birinci virüsten itibaren bu türlü mutasyonlar geçirdi.
Lakin bu vakte kadar geçirdiği mutasyonlar bulaşmayı etkileyebilecek bölgede değildi. Daima genelde, kenardan kıyıdan olan mutasyonlar biçimindeydi. Bu seferki spike proteininde olunca ki spike proteini bizim hücrelerimize tutunmayı sağlayan protein olunca bu değişiklik bağlanmayı kolaylaştırmış olabilir.”
1-2 DAKİKAYA DÜŞER
Ateş Kara değerlendirmesinin devamında da şunları tabir etti: “Bulaşmanın kolaylaşması demek, hastalığın ağır geçirilmesi manasına gelmez. Bu virüs daha kolay bulaşacak olabilir. Yaz aylarında şöyle bir kıymetlendirmemiz olmuştu: Yaz aylarında karşılıklı, maskesiz, açık havada, 1 metre aradan 10 dakikalık bir konuşma virüsün bulaşmasına neden oluyor. Kış aylarında bu 2-3 dakikaya düşüyor. Bu türlü bir mutasyon varsa bu mühlet 1-2 dakikaya düşer. Bunun manası, olay sayısında bir ölçü artış olması manasına gelebilir lakin hastalığı daha ağır geçirecekler manasına gelmez.
Fakat hadiselerin sayısının artıyor olması indirekt olarak hastaneye yatacak kişi sayısında da artışa neden olabilir mi? Olabilir. Lakin şayet biz olağanda bugün aldığımız tedbirleri, kısıtlamaları devam ettirirsek, bu ek bir artışa neden olmayacaktır.
Kesin olarak bir şey söylemek hakikat değil lakin baktığımız vakit bizim aşıların amaç aldığı bölgenin dışında kalıyor. Bizim bu aşılarımızı etkileyecek bir mutasyon mu? Hayır, o denli görünmüyor. Lakin bunu kesin söylemek, ‘Aşılar bundan etkilenmeyecek’ demek mümkün değil. Lakin şu anki bilgiler bunun etkilenme mümkünlüğünün olmadığını gösteriyor.”
‘ALINAN TEDBİRLER MAKUL’
Prof. Dr. Ateş Kara, virüste görülen mutasyonun önemli oranda bulaşısının aralık başı üzere görülmüş olabileceğine dikkat çekerek, şunları dedi: “Bizim ülkemize geldiyse ve bu aralık ayının başı üzere teorik olarak olma ihtimali var. Fakat şu ana kadar bizim ülkemizdeki izlemlerde bu virüs tespit edilmedi.
Bizde, benim bildiğim kadarıyla tespit edilmedi. Dünyanın pek çok ülkesinde tıbbi alt yapıya sahip ülkelerde, takipler yapılıyor. Türkiye’de de bu türlü takipler yapılıyor. Nizamlı aralıklarla farklı bölgelerden gelen virüslerin, hangi mutasyonlarnın olduğu izleniyor.
Bu güne kadar o denli bir tespit olmadı. Lakin bu Türkiye’de olmamıştır, yoktur manasına gelir mi? Hayır. Tekrar de bizim tedbir almamız lazım. Girerse, sayıların artışına neden olabilir. O nedenle Türkiye’nin birinci etapta aldığı tedbirler makul, MANTIKLI.
MASKE, ARALIK…
Bu yeni virüsten ötürü farklı bir uygulamada bulunmamıza gerek yok. Yalnızca şu: Maske ve aralığa tekrar birebir ciddiyeti göstermemiz gerekiyor. Kısıtlamalar evet, sayıların aşağıya inmesini sağladı. Bizim bu tedbirlere devam etmemiz gerekiyor.
Yalnız, mevsim itibariyle yaz aylarında sıcaklık varken, güneş ışığı varken bu virüs dış ortamda daha kısa canlı kalırken diyelim ki 1-2 dakika… Artık 3 ila 5 dakika canlı kalıyor. Manası şu: Dokunduğumuz bir yerde virüs olma olaslığı bir ölçü daha yüksek. El yıkamaya bu devirde biraz daha dikkat etmemiz lazım.”
İNAKTİF AŞININ AVANTAJI
Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, Aşılarda, Moderna ve Pfizer/BioNTech’in geliştirdiği mRNA aşısı yalnızca spike proteinin belli bir kısmını hedeflediğine dikkat çekerek, “Şu andaki mutasyon o bölgede değil. O bakımdan etkilenmesini beklemiyoruz lakin mRNA aşısının amaç aldığı noktada bir mutasyon gelişirse o vakit aşının değişikliği ve tesirinin azalması konuşulabilir.
Lakin inaktif aşının, tahminen o denli bir avantajı olabilir. İnakatif aşı virüsün tamamını içerdiği için tek bir noktadan değil birkaç noktadan tesir ediyor. O nedenle inaktif aşının bu türlü küçük bir avantajı olabilir.
Teorik olarak bu türlü bir avantajının olma ihtimali var” dedi. Türkiye’nin de kullanacağı Çin merkezli Sinovac şirketinin geliştirdiği CoronaVac’ında aşısı da inaktif bir aşı.
DURUM DEĞİŞEBİLİR
Türk bilim insanları, İngiltere’de ortaya çıkan mutasyon hakkında Milliyet’e değerlendirmede bulundu:
“Prof. Dr. Recep Öztürk (Bilim Şurası Üyesi): Mutasyonun daha önemli seyir ve aşıyı olumsuz etkileme durumu mevcut datalara nazaran kelam konusu değildir. Vatandaşlar korunma önlemlerine ahenk konusunda azami uğraşı göstermelidir. Şahsî, toplumsal, kurumsal seviyede tedbirlere uyulursa ülkeler ve dünya için büyük bir tehlike olmaz. Global dalgalanma olup olmaması bahsedilen tedbirlere ahenkle bağlıdır. Aşıları olumsuz etkileyip etkilemeyeceği ise oluşan mutasyona nazaran durum değişir.
Prof. Dr. Haluk Eraksoy (İÜ Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kısmı Başkanı): Mutantın daha öldürücü olduğu ya da yaptığımız tedavilere daha sağlam olduğu, aşının etkisiz kalmasına yol açacağı istikametinde bir bulgu şimdi yok. Mevcut virüs bununla yer değiştirebilir. Bu değişiklik virüsün yayılmasını, öldürücü olmasını, kendisine karşı oluşmuş antikorların etkisiz kalmasına yol açıyor. Mutasyonlar değişik özellikler kazanmasına sebep olabiliyor. Dünyanın topyekün bir çaba korunma gayreti içerisine girmek gerekiyor.
Prof. Dr. Zafer Kurugöl (Ege Üniversitesi Çocuk Enfeksiyon Bilim Kolu Başkanı): Mutasyon birinci değil, bu türlü mutasyonlar beklenen bir durum. Şimdiye kadar olan hiçbir mutasyonda virüsün daha fazla bulaştığı ve daha ağır hasta yaptığına dair bir data yoktu. Bu kere yeni mutasyon sonucu virüsün daha süratli bulaştığı söyleniyor ancak bu durum bilimsel makalelerde katılaşmış değil. Dahası, bu mutasyon yeni bir virüs değil. Şu evrede aşılarda bir değişiklik yapmak gerektirmez. Sinovac’ın kamuoyunda Çin aşısı olarak bilinen aşı inaktif bir aşı, ileride öbür mutasyonlar olursa inaktif aşının aktifliği azalabilir.
Prof. Dr. Mustafa Çetiner (İç Hastalıkları ve Kan Hastalıkları Uzmanı): Mutasyonlarla virüsün daha bulaşıcı olması mümkün lakin bu vakte kadar bu türlü bir mutasyon bilmiyoruz. Oxford ve London Collage’in yaptığı çalışmada 99 ülkede 45 bini aşkın olay incelendi ve buldukları 13 bin mutasyon var. Ve bunların hiçbiri virüsü daha şiddetli ve korkutucu hale getirmiyor. Şu an rastgele bir mutasyon aşı çalışmalarını yahut hastalık şiddetini etkilemiyor.”
Milliyet
