Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, “Ülkemizde şu anda bundan evvelki tepe olan nisan ayına nazaran günlük olay sayısında beş kattan fazla, vefatlarda yüzde 55 artış bulunmaktadır.” dedi.
Bakan Koca, Sıhhat Bakanlığı Bilkent Yerleşkesi’ndeki Koronavirüs Bilim Şurası Toplantısı’nın akabinde basın mensuplarına açıklamada bulundu, soruları yanıtladı.
Salgınla özdeşleşen, tarih boyunca “pandemi” denilince akla gelecek olan 2020 yılının son 20 gününe girilmek üzere olunduğunu söz eden Koca, “Geçtiğimiz yıl bu tarihlerde 2020 yılı için umutlarımızı konuşuyor, yapacaklarımızı planlıyorduk. Tüm dünyayı saran bir virüs bu hayallerimizi ertelememize sebep oldu. Planlarımızı değiştirdi, gücümüzü ve vaktimizi kendisiyle çabaya sarf etmemize yol açtı. Bir yıl boyunca tüm dünyanın ortak gündemi pandemi oldu. Hepimizin hayatını değiştirdi, davranışlarımızı, alışkanlıklarımızı gözden geçirmemize yol açtı.” sözlerini kullandı.
Koca, virüsün bulaştığı kişi sayısının dünyada 69 milyonu bulduğunu hala da artmaya devam ettiğini, 1,5 milyonu aşkın insanın Kovid-19 nedeniyle hayatını kaybettiğine işaret etti.
Yeryüzünde koronavirüsten bağımsız hiçbir ülke kalmadığını, benzeri seyrin bütün ülkelerde farklı oranlarda da olsa kendini gösterdiğini aktaran Koca, “Ülkemizde sonlarımızı kapatma dahil aldığımız tedbirlerle ülkemize girişi geciktirmiş ve başlangıçta başarılı bir periyot geçirmiş olsak da bu seyirden kurtulabilmiş değiliz. Pandemi uğraşının başından itibaren Bilim Şuramız yol gösterici olarak kıymetli katkı sağlamıştır. Birinci günden bu yana tertipli olarak toplanan şuramız, tüm dünyadaki ve ülkemizdeki seyri, yeni bilimsel çalışmaları ve gelişen yeni durumları daima olarak kıymetlendirmektedir.” formunda konuştu.
Koca, bilim insanlarının hazırladıkları kılavuzlarla gelişmelere nazaran güncelledikleri tedavi yolları ile korunma, teşhis, takip ve tedavi mevzularında görüşlerini paylaştığını ve vatandaşları aydınlattığını lisana getirerek salgının ülke içindeki idaresine yönelik kararlarda ve uygulamaya konan önlemlerde Bilim Konseyi’nin çalışmalarının ve tekliflerinin yönlendirici olduğunu söyledi.
“Test sayısı 20 milyonu buldu”
Nisan ayında değerli bir artış gösteren bulaşma suratına yönelik alınan önlemler sayesinde salgının bir nebze denetim altına alındığını, yaz aylarının dalgalı bir seyirle fakat nispeten daha denetimli yaşandığına dikkati çeken Koca, toplumsal hareketliliği azaltıcı önlemlerin yanında gitgide artan test kapasitesinin ve yaygın temaslı takibi yapılarak uygulanan izolasyon önlemlerinin tesiri olduğuna vurgu yaptı.
Bakan Koca, şöyle devam etti:
“Uygulamaları yerinde görmek, sıhhat altyapımızın ve çalışanlarımızın durumunu pahalandırmak maksadıyla şahsen vilayetlere giderek lokal yöneticilerimizle yaptığımız toplantılar bu sonuçları elde etmemizde hayli faydalı oldu. Lokal imkanları kıymetlendirme, lokal dinamikleri harekete geçirme, sıhhat teşkilatımıza valilerimizin, belediyelerimizin dayanağını artırma yanında, vilayetlerin durumuna nazaran ulusal manada dayanak sağlama tarafında değerli adımlar attık. Tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de son birkaç ay içinde süratli bir atışla yüz yüze geldik. Havaların soğuması, insanların kapalı yerlere daha çok toplanması çok süratli bir alevlenme ile bizleri yüz yüze getirdi.”
Test kapasitesindeki artışa da değinen Koca, “Bugün prestijiyle toplam yapılan test sayısı 20 milyonu buldu. Olumlu olay sayımız 1,5 milyonu aştı. Bunların 550 bini bariz hastalık geçirdi. 15 bini aşkın insanımızı kayıp verdik. Hala da kayıp vermeye devam ediyoruz.” diye konuştu.
Bakan Koca, gitgide artan yoğunlukta önlemleri sıklaştırdıklarını vurgulayarak büyüklerin korunmasına yönelik kısıtlamaların, toplumsal hareketliliği azaltıcı önlemlerin, toplanmalara getirilen yasakların, maske ve uzaklık zorunluluğunun, HES kodu aracılığıyla riskli bölge ve kişi takibinin, mesailerin kademelendirilmesinin, gitgide artırılan yaygın filyasyon gruplarıyla temaslı taraması ve izolasyonların, meskende izole temaslıların aile doktorları ve davet merkezlerince takibi üzere bir dizi önlemlerin her geçen gün daha sıkı uygulandığını anlattı.
Kritik vilayetlerle günlük görüşme
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, “Ülkemizde şu anda bundan evvelki tepe olan nisan ayına nazaran günlük hadise sayısında beş kattan fazla, vefatlarda yüzde 55 artış bulunmaktadır. Durumu kritik olan vilayetlerden başlayarak valilerimiz, sıhhat müdürlerimiz ve halk sıhhati liderlerimizle her gün online görüşüyor ve durumu yakından takip ediyoruz.” dedi.
Filyasyon gruplarının sayının arttığını, işçi ve araç tarafından desteklediklerini anlatan Koca, muhtaçlık görülen vilayetlerde ulusal kaynakları harekete geçirip test laboratuvarlarını ve hastanelerin altyapısını güçlendirdiklerini, ağır bakım kapasitesini artıracak araç ve gereç temin ettiklerini lisana getirdi.
Koca, sıhhat çalışanlarının ve hastanelerin gitgide artan bir yükü göğüslemenin eforu içinde olduğunu, ağır bakımlarda çok sayıda hastanın ömür uğraşı verdiğinin altını çizdi.
“Kısıtlayıcı önlemlerin tesirini yakından takip ediyoruz”
Türkiye genelinde yatan hasta sayılarının arttığını kimi vilayetlerde bu durumun daha besbelli olduğuna dikkati çeken Koca, şöyle konuştu:
“Doğrudan müdahaleyle birçok vilayetimizde artış denetimi sağlanmış olsa da en ufak bir gevşemeye tahammülümüz olmadığını belirtmek isterim. Hudutla sayıda vilayetimizde yüksek risk hala devam etmektedir. Bu vilayetlerimizin valileri, sıhhat müdürleri ve halk sıhhati liderleri ile tekrarlayan online görüşmelerimiz devam etmektedir. Hatay, Adana, Samsun, Antalya, Mersin ve Ordu’da olay sayılarımız artmaya devam ediyor. Hastanelerimiz, ağır bakımlarımız önemli yük altında.
İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli, Konya, Sivas, Kahramanmaraş ve Gaziantep’te olay artışı düşmeye başladı. Bu durum polikliniklere yansıdı fakat yatan hasta ve ağır bakım açısından yüksek doluluk oranlarımız devam etmektedir. Bu durum karşısında daha sıkı kısıtlayıcı önlemler kaçınılmaz olmuştur. Bilim Heyetinin teklifleri doğrultusunda mesai müddetlerinin kısaltılması, birtakım iş yerlerinde hizmet verilmemesi, geceleri ve hafta sonlarında sokağa çıkma kısıtlaması üzere günlük hayatın akışını fazlaca etkileyen önlemlerin uygulamaya konması ertelenemez hale geldi. Bu ay başı prestijiyle başlayan kısıtlayıcı önlemlerin tesirini yakından takip ediyoruz. Şimdi birinci günlerdeyiz. Ülke olarak birlikte hareket etmemiz, mecburî kısıtlamalara istekli kısıtlamaları da ekleyerek bulaşma suratını düşürmemiz ve kısıtlılık müddetini kısaltmamız mümkün olacaktır.”
“Kalabalık ortamlar bulaşmayı kaçınılmaz kılmaktadır”
Sıhhat Bakanlığının ve bilim insanlarının medya aracılığıyla toplumu bilgilendirdiğini, ikazlarını yaptığını, tesirli korunma önlemlerinin uygulanması konusunda ısrarcı olduğunu hatırlatan Koca, şu bilgileri verdi:
“Maske kullanımı, toplumsal aralık ve paklık bunların başında gelmektedir. Fakat kâfi olmadığını biliyoruz. Soğuk iklim kaidelerinin hakim olduğu bu periyotta kapalı yerlerde bulunma zaruriliği daha fazla artıyor. Kalabalık ortamlar bulaşmayı kaçınılmaz kılmaktadır. Bilhassa bulunduğumuz yerlerin gereğince havalandırılmasının gereğine dikkat çekiyorum. Tesirli korunmanın yalnızca kendimize karşı değil, içinde bulunduğumuz topluma ve bilhassa hayatlarını ortaya koyarak bizim için uğraş veren sıhhat çalışanlarımıza karşı sorumluluğumuz olduğunu tabir etmek isterim. Geçtiğimiz hafta içinden başlayan sokağa çıkma kısıtlamasına vatandaşlarımızın büyük dayanak verdiğini gözlemledik. Birtakım noktasal ihlaller haricinde büyük ahenk sağlayan vatandaşlarımıza teşekkür ediyorum. Kısıtlamaların uygulanmasına takviye veren kolluk kuvvetlerimize, vatandaşlarımızın gereksinimlerini karşılamak için bu periyotta hizmet üretmeye çabalayan dallara ve lokal yöneticilerimize ayrıyeten teşekkür ediyorum.”
Marttan sonra istedikleri takdirde Sinovac dahil olmak üzere pek çok aşıyı alabileceklerini, (2021) şubat ve mart ayı dahil aşının teslim edilebilmesi gayreti içinde olduklarını belirten Koca, “Türkiye’nin birinci 2-3 üç ay içinde dünyanın birçok ülkesinden daha fazla aşıya sahip olduğunu sipariş veren ülkelere bakın görmüş olursunuz.” tabirini kullandı.
Bakan Koca, Almanya’nın kendi ülkesinde üretilen Pfizer aşısını mart sonuna kadar fakat 11 milyon alabildiğini, Türkiye’nin şubat ayı sonuna kadar 50 milyona erişebildiğini ve bundan sonrası için ölçüsü artırma gayreti ve çabası içinde olduklarını söyledi.
Koca, Moderna aşısının dışarıya verilmediğini ve uzun vadeli sonuçlarını bilmediklerini belirterek “Pfizer’dan nisan dahil olmak üzere ne kadar aşı verebilirlerse birinci günden itibaren talepte bulunduk. Nisan ayı sonrası verilebilecek aşının bizim için kıymetli olmadığını söyledik. Bununla ilgili bir sayı söz ettiler ancak biz bu sayının artırılmasını istiyoruz zira bizim 3 aylık vakit diliminde 100 milyona yakın aşıya muhtaçlığımız var. Ne kadar erken devirde vatandaşımızı aşıyla buluşturabilirsek kitlesel bağışıklamayı o kadar erken periyotta yapıp başarılı olacağımıza inanıyoruz.” diye konuştu.
AstraZeneca aşısı için Dünya Sıhhat Örgütünün çekinceleri olduğunu bildiklerini, bunu, süreç içerisinde aşabileceklerine inandıklarını aktaran Koca, şirketle irtibat halinde olduklarını gerektiğinde sipariş verebileceklerini söyledi.
Koca, Rusya’da üretilen aşıda da toksikolojinin Türkiye’de CLP kurallarında yapılmasının değerli olduğunu, ülkede bunu başlattıklarını, şayet o da başarılı olursa Rusya’da üretilen aşıyı da temin etme noktasına bir sorun olmadığını vurguladı. Bakan Koca şunları kaydetti:
“Özellikle üzerinde durduğumuz vatandaşımıza sağlam olduğunu bildiğimiz aktifliğini iyi olduğunu ortaya konduğu inaktif aşıyı daha önemsiyoruz. Zira öteki aşıların uzun vadeli birinci kez uygulanıyor mRNA aşıları, uzun vade sonuçlarını daha bilmiyoruz. O nedenle biz öncelikle inaktif aşıda ısrar ettik. Bunu açıkça söylüyorum. Ucuz olduğu için değil, bu manada muteber bulduğumuz için, klâsik, doğal, bilinen aşı prosedürü olduğu için. İstediğimiz kadar aşıyı alamadık, daha fazla alma çabası içindeyiz. Bu ilgilerimiz de hala devam ediyor.” diye konuştu.
“Aşının mecburî olmasını şimdilik düşünmüyoruz”
Bakan Koca, aşıların zarurî olup olmayacağı sorusu ve Türkiye’de Faz 3 çalışmaları devam eden aşılarının sonuçlarının sorulması üzerine şunları kaydetti:
“Aşının mecburî olmasını şimdilik düşünmüyoruz. Daha çok, vatandaşımızı ikna ederek kitlesel aşılamayı yaygın yapma amacındayız. Süreçte vatandaşımıza aşının güvenilirliği ve aktifliği, net izah edilirse ben birçok kimsenin bu noktada farklı yaklaşacağını inanmıyorum. Birçok kimsenin bilhassa yaptıracağını inanıyorum. Zira biz inaktif aşının meyyit virüs aşısı, bu meyyit virüs aşısının yıllar uzunluğu geçmişte bilinen bir sistem. Uzun vadeli yan tesirlerinin ne olduğunu bildiğimiz ve bu manada daha inançlı bulduğumuz bir aşı olduğu için vatandaşımıza aktifliği de ortaya konarak Çin Sinovac zannediyorum bir hafta içerisinde Faz 3 sonuçlarını açıklamış olacak. Biz ülkemizde bu aşının vatandaşımız üzerindeki aktifliğini görmek ve gerektiğinde aksiyon almak üzere Faz 3 çalışmasına biliyorsunuz hem Pfizer hem Sinovac aşısına müsaade vermiştik. Bizim kendi sonuçlarımız da zannediyorum bir hafta, on gün içerisinde açıklanmış olacak orta sonuçları. Bütün bunlar vatandaşımıza olumlu bir halde anlatılır, sonuçlar sahiden olumlu olursa, ben farklı bir yaklaşım içinde olacağını düşünmüyorum. Aşıyı, yapılan kişinin HES koduna işlemiş olacağız, e-Nabız’a işlemiş olacağız. Birtakım yerlere giriş-çıkış için şu an düşünmüyoruz. Ama süreçte bu dünyada gündeme gelecek.”
Bakan Koca, gelecekte aşının yaygın uygulanmasıyla birçok yapı, kuruluş ve şirketin aşı yapılmasını önemseyebileceğini, Türkiye’nin bunu düşünmediğini lakin aşının yaygın uygulanması sonrasında uçağa binmek, otobüse binmek ve ulaşım için istenebileceğini, bu durumun bugünün konusu olmadığını, yaygın yapıldıktan sonra bunun doğal olarak güvenilirliğinin daha çok sağlamak için gündeme gelebileceğini vurguladı.
Sinovac ve Pfizer aşılarının Faz 3 denemelerinin sonuçlarının sorulması üzerine Bakan Koca, 3 bin 700’e yakın gönüllüye 5 bin civarında doz yapıldığını, kıymetli bir yan tesirinin olmadığını, aktifliği ile ilgili de orta değerlendirmenin bir hafta 10 gün içerisinde paylaşılacağını söyledi.
Aşıya sıhhat çalışanlardan başlanarak yapmaya başlayacaklarını, daha sonra kademeli 65 yaş üstü kronik hasta ve gibisi halde 4 basamağı ayırdıklarını aktaran Koca, “İnaktif aşıların 2 ile 8 derece ortası korunabilirliği, grip aşısı, influenza aşısı üzere olduğu için ve alt yapımız da çok müsait olduğu için, birini basamak sıhhat hizmetlerinin çok güçlü olması ile Türkiye’de birçok ülkeden farklı bir formda daha yaygın bu aşıyı yapabileceğimizi söylemek istiyorum. Biz, çocukluk çağı aşılarımızda şu an pandemi yılı olmasına karşın yüzde 98’lere varan oranda aşılamayı becerebilmiş bir ülkeyiz. Birinci basamak Sıhhat Hizmetleri dahil olmak üzere aile sıhhati merkezlerimiz, toplum sıhhati merkezlerimiz, eczanelerimiz, sıhhat kuruluşlarımız, hastanelerimiz dahil olmak üzere bütün yapılarımızı pahalandırmak istiyoruz, bununla ilgili bir strateji belirliyoruz yani kimlere ne vakit, nerede, nasıl yapılması gerektiği ile ilgili, bunu da aslında açıklamış olacağız.” değerlendirmesinde bulundu.
Aşının 11 Aralık’tan sonra Türkiye’ye geleceğini söylediklerini anımsatan Koca, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“3-4 gün içerisinde aşı ülkemize gelebilir. O denli düşünüyoruz bütün müsaadeleri alınmış oldu ve geldikten sonra iki hafta Halk Sıhhati ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumumuzun Laboratuvarlarında 2 hafta inançlı testleri yapıldıktan sonra kullanıma geçilmiş olacak. Bu yalnızca için Sinovac için geçerli değil, Pfizer için de geçerli, yarın olabilecek başka aşılar için de geçerli Türkiye’de uyguladığımız bütün aşılarda bu güvenlik testi dediğimiz 2 haftalık laboratuvar incelemesinden geçmedikçe biz rastgele bir kullanıma müsaade vermiyoruz. Muhtemelen bu durumda aralık sonu prestijiyle, ay sonu prestijiyle sıhhat çalışanlarımızdan başlayarak başlamış olacağız. Birinci gelecek parti aralık ve ocak ayı için 20’şer milyon toplam 40 milyondu. Şubat ayı için 10 milyon. 20 milyonun birinci 3 milyonu gelmiş olacak önümüzdeki günlerde…”
Tesirli korunma önlemlerinin uygulanması konusunda ısrarcı olduklarını belirten Koca, “Maske kullanımı, toplumsal aralık ve paklık bunun başında gelmektedir. Lakin kâfi olmadığını biliyoruz. Soğuk iklim kurallarının tesirli olduğu bu periyotta, kapalı yerlerde bulunma mecburiliği daha fazla. Kalabalık ortamlar bulaşmayı kaçınılmaz kılmaktadır.” dedi.
Kapalı yerlerin havalandırılması gerektiğine işaret eden Koca, tesirli korunmanın kişinin yalnızca kendisini koruması olmadığını vurguladı. Koca, “İçinde bulunduğumuz topluma ve bilhassa hayatlarını ortaya koyarak bizim için gayret veren sıhhat çalışanlarına karşı sorumluluğumuz olduğunu tabir etmek isterim.” diye konuştu.
“Etkili korunma önlemlerinin uygulanması konusunda ısrarcıyız”
Koca, hafta sonu sokağa çıkma kısıtlamasına vatandaşların büyük dayanak verdiğini anımsatarak, şöyle devam etti:
“Bazı noktasal ihlaller haricinde büyük ahenk sağlayan vatandaşlarımıza teşekkür ediyorum. Kısıtlamaların uygulanmasına dayanak veren kolluk kuvvetlerimize, vatandaşlarımızın ihtiyaçlarını karşılamak için bu periyotta hizmet üretmeye çalışan dallara ve mahallî yöneticilerimize ayrıyeten teşekkür ediyorum. Tesirli korunma önlemlerinin uygulanması konusunda ısrarcıyız. Zira şimdi bu pandemiden kurtulabilmenin öteki bilinen bir yolu yok. Önümüzdeki günlerde bu önlemlere aşıyı da ekleyebilmenin beklentisi ve umudu içindeyiz.”
“Aşı için kaynaklarımızı seferber ettik”
Aşı geliştirme çalışmaları için Türkiye’nin de içinde bulunduğu birçok ülkenin kaynaklarını seferber ettiğini vurgulayan Koca, şunları kaydetti:
“Dünyada yürütülen çalışmaların pek birden fazla muvaffakiyetini kanıtlayabilmiş değildir. İlaç ve aşı geliştirmenin doğal seyri budur. Kendi çalışmalarımız bir yana tesiri ve güvenilirliğini kanıtlamış aşılara en erken müddette erişebilmenin çabası içindeyiz. Tüm dünya yarışta öne geçmiş aşılara odaklanmış durumdadır. Ülke olarak ekonomik yükü dikkate alınmaksızın güvenilirliği ve tesiri kanıtlanmış, ülkemiz koşullarında en kolay ve en yaygın olarak uygulanabilen aşılardan başlayarak alternatif aşıları temin etmek için ağır bir çaba gösterdik.”
Bakan Koca, bugüne kadar inaktif virüs aşısının temini konusunda kontratın imzalandığını anımsatarak, şu bilgileri verdi:
“Önümüzdeki birkaç gün içerisinde teslimatının yapılması planlandı. Kademeli olarak şimdilik 50 milyon doz gelecektir. Yeni ve daha ucuz bir teknoloji olan beşerde birinci kez denenen mRNA aşısı için de görüşmelerimiz devam ediyor. Yeni bir teknoloji olmakla birlikte kısa devir sonuçları tesirli ve inançlı olarak bildirilmiştir. Orta ve uzun periyot sonuçları bilinmemektedir. Teslimatının yapılmasının ötesinde hudutlu ölçünün üzerinde teslim garantisi verilememektedir. Fakat bu husustaki görüşmelerimiz ve ısrarımız devam etmektedir.”
“Diğer aşılar için görüşmeler sürüyor”
Türkiye’nin standartlarına uygun olabilecek öbür alternatif aşılar için de görüşmelerin sürdüğüne dikkati çeken Koca, şöyle devam etti:
“Kendi bilim adamlarımızca geliştirilen yerli aşılarımızdan en önde olan aşımızı insan uygulamalarında Faz 1 çalışmaların tamamlanmak üzere olduğu kamuoyunun bilgisi dahilindedir. Çalışmalar olumlu sonuç verirse nisan ayında Faz 3 ve yaygın uygulama evresine geçebilmeyi umuyoruz. Önümüzdeki günlerde uygulamaya başlamayı umduğumuz aşı, korunmada öteki önlemlerin yanında elimizi daha fazla güçlendirecektir. Bu bahiste bilimsel destekten mahrum, tartışmalardan uzak kalarak toplumu aydınlatan, halk sıhhatini önceleyerek bilgisini paylaşan bilim insanlarımıza, siyasetçilerimize ve toplum liderlerimize teşekkür ediyorum.”
Bakan Koca, bilim insanları ve Sıhhat Bakanlığının aşının menşei ile değil, güvenilirliği ve aktifliği ile ilgilendiğinin altını çizerek, “Bu yüzden atılacak somut adımları, kullanacağımız aşıların kısa ve uzun periyot güvenilirliği ve tesiri belirleyecektir. Yaptığımız mukavele gereği önümüzdeki hafta içerisinde bir kısmını teslim almayı umduğumuz aşı inaktif bir virüs aşısıdır. Şu anda klinik çalışmaları devam eden yerli aşımız da tıpkı teknolojiye sahiptir. Yerli aşı adaylarımız içerisinde başka teknolojiler ve vektör aşıları da bulunuyor. İnaktif diye tabir ettiğimiz aşı farklı hastalıklar için uzun yıllardır ülkemizde uygulanmakta olan aşılarla birebir teknolojiye sahiptir.” sözlerini kullandı.
“Aşıların uygulanmasına bu evrelerden sonra geçilecektir”
Bu çeşit aşıların depolanması, lojistik imkanları ve yaygın olarak yapılması için alt yapının hazır olduğunu belirten Koca, şunları kaydetti:
“Aşıyı teslim aldığımızda, memleketler arası akreditasyonu olan halk sıhhati ile tıbbi cihaz ve ilaç kurumu laboratuvarı tarafından ülkemize ithal edilen öteki tüm aşılarda da uygulanmakta olan incelemeler yapılacaktır. Bu incelemelerde aşının güvenilirlik testlerinin olumlu çıkması ve sonuçlanmakta olan Faz 3 çalışmalarının erken sonuçlarının açıklanmasını takiben bilgiler İlaç ve Tıbbı Aygıt Kurumu tarafından değerlendirilecek, ülkemiz standartlarına uygun bulunduğu takdirde erken kullanım müsaadesi verilecektir. Aşıların uygulanmasına bu evrelerden sonra geçilecektir.”
“Aşı önceliklerini Bilim Heyeti belirleyecek”
Bakan Koca, Bilim Kurulunca belirlenen önceliklere nazaran aşılamanın yapılacağını bildirdi. Bu basamakların süratli bir biçimde geçilebilmesi için tüm imkanların değerlendirileceğini lisana getiren Koca, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Aşı, 14-21 gün ortayla iki doz halinde uygulanacaktır. Aşı kampanyası kapsamında vatandaşlarımıza bedelsiz olarak verilecek ve başta aile sıhhati merkezleri olmak üzere sıhhat kuruluşlarımızda yapılacaktır. Aşı yaptıran vatandaşlarımız sisteme aşıyı yapan sağlık kuruluşumuz tarafından kaydedilecektir. Böyle test sonuçları ve temaslılarda olduğu üzere aşılı olan vatandaşlarımız da merkezi bir data tabanından takip edilecektir.”
Bu uğraşın herkesi kapsayan bir uğraş olduğuna işaret eden Koca, her vatandaşın bu sorumluluğunun şuuruyla hareket etmesini istedi.
Bu çabayı aksatacak her türlü davranış, açıklama ve tezin güç kaybına yol açacağını tabir eden Koca, şunları kaydetti:
“Ülke olarak birlikte hareket etmemiz mecburî, kısıtlamalara istekli kısıtlamaları da ekleyerek bulaşma suratını düşürmemiz ve kısıtlılık müddetini düşürmemiz mümkün olacaktır. Daha evvel ortalama 10 yıl üzere bir müddette geliştirilen aşı geliştirme gayretleri 1 yıl üzere kısa bir mühlete sığdırılmıştır. Gelişmeler umutlarımızı erkene çekiyor. Umutlarımızın hayata geçmesi daima birlikte hareket etmemizle mümkün olacaktır. Tüm dünya ile birlikte salgın hastalık devrinden geçiyoruz.”
“Birbirimizle gayret ederek salgına karşı başarılı olamayız.” diyen Koca, gayrette herkesin tıpkı tarafta olduğunu hatırlattı. Siyasi mülahaza ve diğer saiklerle salgının idaresini tehlikeye atmaya hiç kimsenin hakkı olmadığını belirten Koca, ortak bir savaş içerisinde olunduğunu ve bu süreçte siyasi hesapla hareket edilmemesi gerektiğini kaydetti.
İlerleyen süreçte yeni önlemlerin alınıp alınmayacağıyla ilgili soruya Koca, geçen hafta başlayan önlemlerin sonuçlarının gelecek hafta görüleceğini söyledi.
Ortalama 2 haftalık vakit diliminde sonuçları görmenin mümkün olduğunu belirten Koca, “Şu an bu kısıtlamaların yer yer sonuç verdiğini görüyoruz. Tam pahalandırmak için gelecek hafta daha net söylemek mümkün. Şayet bu manada alınması gereken farklı bir yol yahut önlem olursa, bunu da zati teklif olarak almış oluruz. Şu an yeni bir kısıtlama için erken olduğunu, gelecek hafta bu mevzuyla ilgili salgının seyri belirleyecek. Salgının seyrine nazaran gerektiğinde yeni teklifler olabilir.” diye konuştu.
“Aşı yapılacak şahıslara antikor testi yapılması üzere rastgele bir takip yapılacak mı?” sorusuna Bakan Koca, şu cevabı verdi:
“Kitlesel bağışıklama da antikor testi yaparak yapılmasının uygun olmadığını biliyoruz. Bilhassa kimlere yapılmayacağını belirlemek değerli. Biz 18 yaş altı, hamileler ve muhtemelen son 4-6 ay içinde geçirmiş olanlar haricinde şahıslara yapılması daha çok düşünülmüş olacak. Münasebetiyle kitlesel bağışıklamada antikor bakarak aşı yapılmasını şimdilik düşünmüyoruz.”
Yılbaşı kısıtlamaya tabi
Koca, yılbaşında yeni bir kısıtlamanın olup olmayacağıyla ilgili soruyu, “Yılbaşı gecesi de kısıtlamaya tabi ancak gün sayısının artıp artmama durumunu gelecek haftanın sonuçları ve salgının seyri belirleyecektir.” formunda cevapladı.
Aşıların kimlere uygulanacağıyla ilgili soruya ise Bakan Koca, “Hamileler için düşünülmüyor. 18 yaş altı için şu an düşünülmüyor. 18 yaş altı için de Çin’de çalışma devam ediyor. Zannediyorum haziran ayı üzere açıklanmasını bekliyoruz. Süreçte aşının 18 yaş altı Faz 3 uygulamalarının sonuçları haziran ayına kadar çıkmış olacak. O devir 18 yaş üstü herkesi aşılayabilirsek, sonuçlarla birlikte gerektiğinde 18 yaş altına geçilebilir.” tabirlerini kullandı.
“Şu an Türkiye’de bizim Bakanlık olarak müsaade verdiğimiz rastgele bir aşı kelam konusu değil”
Sıhhat Bakanı Koca, aşıların Türkiye’ye daha evvel gelip önceliği bulunan bireylere yapıldığı argümanına şu karşılığı verdi:
“Hangi aşı olursa olsun Halk Sıhhati ve Tıbbi Aygıt ve İlaç Kurumumuz tarafından laboratuvarında testleri ve incelemeleri yapılmadıkça hiç kimseye yapılmasını istemiyoruz ve yapmıyoruz. Münasebetiyle incelemeden geçmemiş olan aşıları kimsenin yaptırmasını da istemiyoruz. Yalnızca şu devirde istekli olanlara yapılabiliyor. İstekli olanlara yapılırken de birtakım asılları var. Münasebetiyle şu an Türkiye’de bizim Bakanlık olarak müsaade verdiğimiz rastgele bir aşı kelam konusu değil.”
Pandemi sürecinde sıhhat çalışanlarının çok büyük yük altında olduğuna işaret eden Koca, “PCR’ı müspet olan, enfekte olan sıhhat çalışanları içinde olay sayımız 120 bini geçti. Hayatını kaybeden şahısların sayısı ise bu periyotta 216 kişi oldu. Hepsine Allah’tan rahmet diliyorum. Hepsi bu periyodun vazife şehidi oldu. Rabb’im yakınlarına ve hepimize sabır versin.” değerlendirmesinde bulundu.
“Ölüm sayılarının siyasetin konusu yapılmasına üzülüyorum”
Mevt sayılarının gerçek açıklanmadığıyla ilgili tezlerin sorulması üzerine Bakan Koca, bu periyotta vefat sayılarının siyasetin konusu yapılmasına nitekim üzüldüğünü söyledi.
Mevzuyla ilgili birkaç örnek hazırlattığına işaret eden Koca, şu bilgileri verdi:
“Mart ayında vefat edenlere uygulanan bir yaklaşım vardı defnedilirken. Ceset torbalarında farklı mezarlıklarda özel defnedilmesi halinde bir anlayış kelam konusuydu. O devirde biz bir genelge yayınladık. Genelgede şunu söz ettik. Kovid bir bulaşıcı hastalıktır. Öbür bulaşıcı hastalıklar üzere defnin yapılmasını belirten özel ceset torbaları içinde olmamasını söz eden bir genelge yayınladık. Yani bulaşıcı hastalıklar nasıl defnediliyorsa, hepatit, tüberküloz nasıl defnediliyorsa, Kovid’in de birebir formda defnedilmesi gerektiğini belirten bir genelgeydi. Bu genelgeden sonra bulaşıcı hastalıklar olarak işlenmiş oldu.”
Bakan Koca, ayrıyeten bir mevt dokümanı kağıdını ekrana yansıtarak, gazetecilere de bilgi verdi.
“Mart ayından evvel bulaşıcı hastalıkların artmadığı görülüyor”
“Hangi bulaşıcı hastalıklar bu devirde arttı da sayılar bu kadar yükseldi?” sorusunun sorulduğunu lisana getiren Koca, vefat dokümanlarına ait, “Bulaşıcı hastalıklar arttığı için yazılmıyor, bu periyot pandemi devri olduğu için her enfeksiyon bulgusu, zatürresi, ateşi, laboratuvar boyutuyla sepsis ve gibisi bulgusu olan hasta yıkanırken önlem alınsın diye bulaşıcı hastalıklar diye işleniyor.” açıklamasında bulundu.
Bakan Koca, yakın vakitte PCR testi negatif çıkan yani Kovid-19 olmayan lakin enfeksiyon bulgusu yahut farklı hastalıklar sebebiyle vefat eden, bu sebeple de mevt dokümanındaki “ölüm şekli” hanesine “bulaşıcı hastalık” yazılan vatandaşların mevt evraklarını isimleri kapalı bir formda gösterdi.
Kelam konusu sayıları söyleyen şahısların mart ayından evvelki datalara bakmasını isteyen Koca, mart ayından evvel bulaşıcı hastalıkların artmadığının görüldüğünü söz etti. Koca, “Mart ayından sonra pandemi periyodu olduğu için enfeksiyon belirtisi, ateşi, zatürresi, sepsisi olan herkes bulaşıcı hastalıklar olarak işlendi. Lakin temel vefat evrakının aşağısında ‘ölüm nedeni’ kısmında farklı.” dedi.
“Bizim bildirdiğimiz sayılar, PCR’ı müspet olan kişiler”
Sıhhat Bakanı Koca, “Biz PCR’ı olumlu olan vefatları, hayatını kaybedenleri bildiriyoruz. Dünya Sıhhat Örgütü de biliyor. Bizim bildirdiğimiz sayılar, PCR’ı müspet olan bireyler, hayatını kaybedenler.” diye konuştu.
Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) teknik raporuna işaret eden Koca, “Dünya Sıhhat Örgütü diyor ki dünya da hadiselerini bildirirken PCR’ı olumlu olanları bildiriyor. Münasebetiyle biz de emsal formda PCR’ı olumlu olanları bildirmiş oluyoruz fakat Dünya Sıhhat Örgütü teknik raporunda ‘travma, trafik kazası gelmiş lakin PCR’ı müspet, bu Kovid değildir’ diyor. ‘Aort diseksiyonu’ olmuş PCR’ı müspet lakin bu mevt nedeni olarak Kovid değildir’ diyor. Yani primer sebep değerlidir, Kovid yahut influenza kolaylaştıran ikincil bir sebep olabilir. Kovid’le mi hayatını kaybetti yoksa Kovid kolaylaştıran bir sebep olarak mı devreye girdi. Bunu müspet olduğu halde Kovid olmayacağını raporunda belirtiyor.” tabirini kullandı.
DSÖ’nün teknik raporuna nazaran, emsal formda PCR’ı olumlu, enfarktüs geçirmiş, enfeksiyonu olan hastanın da primer sebep dikkate alınarak Kovid-19 sebebiyle vefat etmiş olarak sayılmadığını anlatan Koca, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu iş teknik bir iş. Bununla ilgili kararı veren tabiplerimiz. Birincil doktor birincil takip eden ayrıyeten bunu onaylayan, mevtin nedenini onaylayan ikinci tabip devreye giriyor. Hasebiyle bu kadar teknik bir işi yapan bizim doktorlarımız. Doktorlarımıza güvenmiyor muyuz?
Dün bir vekil arkadaş, ismini söylemeyeyim, çok da muhalefet eden bir vekil arkadaş. Bu söylediğimden kendisi anlar. İstanbul’da ‘bizim hastamız Kovid hastası değil, bulaşıcı hastalıklar yazıldı’ diye isyan ediyor. ‘Bu hasta emekli bir asker, bu yanlış yazıldı, bunun değiştirilmesini istiyoruz’ diyerek bana kadar ulaştı. Niçin, enfeksiyon olduğu için. Ben dedim ki biz vefat formuna ‘bulaşıcı hastalıklar’ yazan tabip arkadaşımıza bir şey diyemeyiz fakat mevt nedeni kıymetlidir. Vefat nedeni ikincil tabip tarafından onaylanır. Bu da genelde bir iki gün sonra kıymetlendirilir. Bununla ilgilenen arkadaşlara ‘bunu hızlandırın’ talimatı dışında bir şey veremem dedim. Bunun üzerine akut böbrek yetmezliği dahil olmak üzere öteki nedenlerle kaybedilen hastanın belgesi tamamlandı dün.”
“Pandemide çabayı güçlü kılmamız gerekiyor”
Bakan Koca, bu hastaya üç kere PCR testi yapıldığını ve sonuçlarının negatif çıktığını aktararak, şöyle devam etti:
“Tedbir alınsın diye üst tarafa vefat biçimine ‘bulaşıcı hastalıklar’ yazılıyor. Her bulaşıcı hastalık Kovid değil. Temel Kovid üste yazılmaz. Aşağıda vefat nedeni yazılır. Hasebiyle şu periyotta bütün vatandaşlarımıza bir ve bir arada, daha çok itimat vererek pandemide çabayı güçlü kılmamız gerekiyor. Bu manada herkesin üzerine düşeni sonuna kadar yapma çabası içinde olması, herkesin icraata odaklanması gerekiyor. Bizim salgın idaresini siyasi beklentilere harcamamamız gerekiyor.”
Aşılama çalışmaları
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, aşılama çalışmalarında öncelikli kümeler dışında aşının kimlere yapılacağına ait soru üzerine, Bilim Şurasının bir stratejiyle aşının kimlere, nasıl yapılması gerektiğini bütün ayrıntılarıyla şekillendirdiğini ve planladığını aktardı.
Koca, “Biz bunu günbegün de açıklamış olacağız. Burada bağlantısı de güçlü kılmak istiyoruz. Birinci başlanacak sıhhat çalışanlarımız olacak. Sıhhat çalışanlarımıza da kaç günde nasıl yapılacağını da deklare etmiş olacağız. Devamında kimlerin bir yoğunluk olmadan, rastgele bir sorun oluşturmadan vatandaşımızın kolay erişebileceği bir yaklaşım üslubunu benimsemeye, geliştirmeye çalışıyoruz.” sözlerini kullandı.
9 ARALIK TÜRKİYE’NİN KORONAVİRÜS TABLOSU
Türkiye’de son 24 saatte 204 bin 411 Kovid-19 testi yapıldı, 31 bin 712 kişinin testi olumlu çıktı, 217 kişi hayatını kaybetti.
Türkiye Günlük Koronavirüs Tablosu, “covid19.saglik.gov.tr” adresinden paylaşıldı. Şimdiki datalara nazaran, son 24 saatte 204 bin 411 Kovid-19 testi yapıldı, 31 bin 712 kişinin testi olumlu çıktı, hasta sayısı 6 bin 213 oldu.
Son 24 saatte 217 kişi hayatını kaybetti, 5 bin 846 kişinin Kovid-19 tedavisinin tamamlanmasıyla iyileşenlerin sayısı 447 bin 361’e çıktı.
Toplam test sayısı, 20 milyon 294 bin 377’ye ulaştı. Hasta sayısı 558 bin 517, vefat sayısı 15 bin 531, ağır hasta sayısı 5 bin 846, faal hasta sayısı 95 bin 625 oldu.
Haftalık datalara nazaran, bu hafta hastalarda zatürre oranı yüzde 3,1, yatak doluluk oranı yüzde 55,1, erişkin ağır bakım doluluk oranı yüzde 72,1, ventilatör doluluk oranı yüzde 41,7, ortalama temaslı tespit müddeti 10 saat, filiasyon oranı ise yüzde 99,9 olarak kayıtlara geçti.
Milliyet
