Karadeniz, Akdeniz ve Mücavir Atlantik Bölgesi’nde Yaşayan Setase Cinslerinin Korunması Mutabakatı’nı (ACCOBAMS) imzalayan 24 ülkenin katıldığı ‘ACCOBAMS Sörvey İnsiyatifi’ ismi verilen çalışma tamamlandı. Saha çalışmmaları 2016 yılında başlatılan proje ile 11’i Akdeniz, 3’ü Karadeniz’de yaşayan 14 cins ve alttürden yunus ile balina (setase) popülasyonları hakkında bilgi toplanması hedeflendi. Günümüzde müdafaa altında olan cinslerin ölçü ve dağılımlarını tespit ederek onlara yönelik tehditleri değerlendirmeyi hedefleyen projede ilgili ülkelerin 20 yıllık muhafaza uğraşlarının aktifliği de ölçülebildi. Proje kapsamında 2018 ve 2019 yıllarında Akdeniz ve Karadeniz’in birinci geniş iştirakli deniz megafaunası izleme sörveyleri yapılırken araştırmalarda hem görsel hem de akustik izleme yolları kullanıldı.
TÜRK BİLİM İNSANLARI DA KATILDI
Türk Deniz Araştırmaları Vakfı’nın (TÜDAV) da araştırmacı ve lojistik olarak takviye verdiği araştırmada, ACCOBAMS ülkelerinden 100 kadar bilim insanın yanı sıra özel donanımlı 10 uçak, 6 araştırma gemisi ve çok sayıda kurum ve kuruluş birlikte çalıştı. Projede yunus ve balinaların yanı sıra deniz kaplumbağaları, vatozlar, köpekbalıkları, deniz kuşları üzere başka deniz canlıları ve deniz çöpleri hakkında data toplanabildi.
Elde edilen dataların iki yıl süren geniş kapsamlı tahlilinden sonra sonuçları bugün internet ortamında çevrimiçi olarak sunuldu. Memleketler arası aktiflik, kendini hassas deniz ekosistemleri ve kuşağı tükenmekte olan çeşitlerin korunmasına adamış bilim insanlarının yanı sıra yöneticiler, siyasetçiler ve STK temsilcileri üzere 250’den fazla iştirakçiyi bir ortaya getirdi.
ARAŞTIRMA SONUÇLARINDAN
Hava sörveyleri, Akdeniz’in yüzde 77’sini oluşturan 1.92 milyon kilometrekareyi kapsadı. Havadan yapılan bin 672 yunus ve balina müşahedesinde 22 bin 652 birey kaydedildi. Tekneyle yapılan sörveylerde 1.3 milyon kilometrekare ile Akdeniz’in yüzde 52’sinde 385 müşahedede 2 bin 939 yunus ve balina kaydedildi. Buna dayanarak Akdeniz’de 600 binden fazla yunus ve balinanın bulunduğu varsayımı yapıldığı açıklandı.
Hava sörveyleri ile Karadeniz’in ise yüzde 60’ından fazlasını kapsayan 270 bin kilometrekare alan tarandı. Yapılan 1984 müşahedede Karadeniz’de bulunan 3 yunus çeşidine ilişkin toplam 4688 birey kaydedildi. Buna dayanarak Karadeniz’de 235 binden fazla birey olduğu kestirim edildi.
‘ÇOK HEYECANLI VE MUTLUYUZ’
Projeye takviye veren takımdan İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi ve TÜDAV Lider Yardımcısı Doç.Dr. Arda Tonay, sonuçların açıklanmasını, “Deniz bilimlerinde çalışan bilim insanları için çok hoş bir gün” olarak nitelendirdi. Doç.Dr. Tonay, DHA muhabirine şöyle dedi:
“Bugün bu bölgede yaşayan deniz memelilerinin sayım ve kestirimlerinin, popülasyon bollukları açıklandı. ASI ve CeNoBS projeleri ile 2018’de Akdeniz, 2019’da Karadeniz’de gerçekleştirdiğimiz yaklaşık 10 uçak, 6 deniz taşıtı, 100’den fazla bilim beşerinin iştiraki ile bölgedeki yunus ve balinaları saydık. Bugün de bu uzun koşunun son finali, sonuç kısmı. Dünyanın çeşitli yerlerinden yaklaşık 250 insanın iştiraki ile online gerçekleşen toplantı ile çalışmalarımızın sonuçları açıklandı. Çok heyecanlı ve memnunuz. Proje sonuçlarına nazaran Cebelitarık Boğazı’ndan Süveyş Kanalı’na kadar bütün Akdeniz ve Karadeniz’de toplam 800 bin yunus ve balinanın yaşadığı kestirim ediliyor.”
Milliyet
