İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, salgın idaresiyle ilgili yeni duruma dair kıymetli bilgiler verdi. Prof. Dr. Yavuz, Kovid-19 bulaşan şahısların her vakit semptom göstermeyebileceğine işaret ederek son günlerde toplumsal medyada da hayli tartışma konusu olan ‘asemptomatikler hastalığı bulaştırmıyor mu’ sorusunun cevabını net olarak verdi.
Prof. Dr. Yavuz, “Asemptomatik dediğimiz şahıslar, virüsü taşıyıp rastgele bir belirti göstermeyen olaylardır. Ya da test alındığı an için bir belirti göstermezler lakin daha sonra semptomları ortaya çıkabilir. Bunları da ‘presemptomatik’ olarak isimlendiriyoruz. Hiçbir formda semptom göstermeyenler yani asemptomatikler, virüsü bulaştırma riski katiyen taşırlar. Bu nedenle de bu hadiselerin izole edilmesi salgınla çaba açısından çok önemlidir” dedi. Türkiye’de salgının başından bu yana bu usulün izlendiğine işaret eden Prof. Dr. Yavuz, “En başından beri bütün dünyada da bu biçimde yapılıyor. Bu bireyler motamot semptomatik hadiseler üzere izole ediliyorlar. İzolasyon müddetleri de tanımlanmıştır, kimi periyotlarda bu mühletler güncellendi, değişti yeni bilgiler çıktıkça ancak bu bireyler bu mühlet boyunca kesinlikle izolasyonda kalmalıdır. Virüsü daha mı az taşıyor, daha mı çok taşıyor; bu alanda olağan ki çalışmalar yapılıyor. Fakat kesin olan şey, bu bireylerin de bulaştırıcı olduğudur” diye konuştu.
“ASEMPTOMATİK OLANLARIN BELİRLENEBİLMESİ SIHHAT SİSTEMİNİN GÜCÜNÜ GÖSTERİR”
Asemptomatik hadiselerin belirlenebilmesinin sıhhat sisteminin gücünü gösterdiğini de vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, “Çünkü semptomu olanlar esasen hastaneye geldiği için onları aramanıza gerek yok. Onlar zati bir sıhhat bakımına ulaşıyorlar. Testleri, tedavileri yapılıyor. Fakat asemptomatikleri yakalamak için ne yapmanız lazım? Ya semptomatik vakanızla temaslı olanları araştırıp bulup, onlara da test yapmanız lazım ya da yüksek riskli kümelerde taramalar yapmanız lazım. Sonuçta Türkiye semptomatik olanların temaslılarını bulup bunlarda belirti varsa ya da yüksek riskli ise örnek alarak etkin olarak bunları belirledi. Bu bir sıhhat sisteminin gücüdür aslında. Hasebiyle asemptomatik olay sayınızın saptanabilmesi enfeksiyon denetimi manasında, toplumda bu hastalığın denetim altına alınabilmesi açısından çok iyi bir şey. Şu anda Dünya Sıhhat Örgütü’ne de (DSÖ) asemptomatikleri tarayıp yakalayan ülkeler daha çok olay sayısı bildiriyor” dedi.
“ÜLKELER ORTASI KARŞILAŞTIRMA YAPMAK GERÇEKÇİ DEĞİL”
Ülkeler ortasında karşılaştırma yaparken de bu standartlara nazaran yapılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Siz ülke olarak hiç bakmazsınız, az vakanız olur. Lakin tesirli bir filyasyon yaparsınız, tesirli bir risk kümelerine tarama çalışması yaparsanız olayları bulursunuz. Şu anda bu türlü bir karşılaştırma yapacak standardizasyon da yok aslında dünyada. Zira kimi ülkeler, mesela İngiltere, yalnızca ağır hastalar gelsin hastaneye diyor. O vakit da yalnızca ağır hastaları tarıyor ve oradaki sayı öne çıkıyor. DSÖ standartlarına nazaran olağanda 2-3 semptomu olanlara test yapılıyor. Meğer Türkiye’de DSÖ’den farklı olarak iki semptomu olana bile tarama yapılıyor. Münasebetiyle daha çok beşerden örnek alırsanız daha çok hadise var, diyebilirsiniz. Kendimizi fakat daha evvelki halimizle karşılaştırabiliriz. Yani ülkeler ortasında karşılaştırma yapmak, bu manada şu anda çok da mümkün ve sağlıklı değil. Daha çok tarama yapan daha çok hadise buluyor doğal ki. Hadisenin semptomatik ya da asemptomatik olması izolasyon tedbirlerimiz açısından hiçbir şeyi değiştirmiyor. Bu salgınla uğraş ederken semptomatikler de asemptomatikler de presemptomatikler de hepsi tıpkı formda izole ediliyor.”
SINIFIN RİSK DURUMUNU MASKE KULLANIMI BELİRLİYOR
Okulların açılmasıyla ilgili başlardaki soru işaretlerine de değinen Prof. Dr. Serap Şimşek yavuz, risk derecelendirmesinden bahsederek şu bilgileri verdi:
“Okullar açılıyor, orada nasıl bir yaklaşım olacak? Bunları akıl ve bilim çerçevesinde ele almamız gerekiyor. Zira bu testler de sınırsız değil. Dünyanın hiçbir yerinde değil. O nedenle test stratejisini de ona nazaran oluşturmak gerekiyor. Burada temaslı risk kategorisi kıymet kazanıyor. Temaslı dediğimizde, örneğin sıhhat çalışanlarında da, filyasyon çalışmalarında da bu türlü kıymetlendiririz; temas riski en yüksek temaslıları evvel değerlendirmeye alırız. Bu da nedir? Mesela şu anda ben müspet olsam, maske kullanarak ve aralıklı bir formda tekrar maskeli birilerinin yanında bulunmuşsam orta riskli bir temas kelam bahsidir. Yüksek riskli temas değildir bu. Lakin ben maskesiz bir formda biriyle 15 dakikadan uzun müddet bir ortada bulunmuşsam, taşıyıcı ya da hasta çıkarsam, karşımdaki kişi açısından risk artmış oluyor. Karşımdaki kişi de maskesizse risk en yüksek düzeye çıkmış oluyor. Bu nedenle bu temaslı riski de kategorize edilir. Yüksek risk, orta risk, düşük riskli diye. Bu, okullarda da böyledir. Yani şayet herkes maskesini uygun biçimde takmış ve aralığı yeterliyse, sınıfta da bir olay çıktı diyelim, orta ya da hafif riskten kelam ederiz. Taramalar da ona nazaran yapılır. Lakin sınıfta birden fazla hadise çıktıysa o vakit riskin yükselmiş olduğu anlaşılır, eğitime orta verilir ve tekrar bütün sınıf ona nazaran kıymetlendirilir. Kişi tahminen maskeliyim diyor lakin aslında maske kullanmıyor olabilir.”
“TOPLUM BAĞIŞIKLIĞINDAN ŞİMDİ ÇOK UZAĞIZ”
Koronavirüs ile ilgili olarak şimdi toplum bağışıklığından bahsedilemeyeceğine de değinen Prof. Dr. Yavuz, şunları vurguladı:
“Şu anda bu hastalıkla ilgili bilgiler yeni yeni oturuyor. Yani kesin şeyler söylemek çok güç. Şöyle olursa toplum bağışıklığı olur demek çok da mümkün değil. ayrıyeten çabucak bir ilaç bulalım, bu işin tahlili bulunsun, çabucak aşı çıksın; o denli bir şey de yok. Nitekim bunu kimse beklemesin. Ancak elimizde ne var? Korunma tedbirlerimiz var. Toplum bağışlıklığı olabilmesi için bir sefer bağışıklık olması lazım. Kesin, kollayıcı bir bağışıklık şimdi yok bu hastalıkta. Çalışmalar daima yeni yeni çıkıyor. Mesela bu koronavirüsler içerisinde nezle yapan koronavirüs’ün bir yıl sonra yine hasta edebildiğini biliyoruz bu çalışmalara nazaran. O vakit nasıl bir bağışıklıktan kelam edeceğiz? Yani yine hastalanma (reenfeksiyon) riski de olabilir. Zati biz hastalarımıza haydi geçirdin tamam sen artık kurtuldun üzere bir şey asla demiyoruz, diyemeyiz. Şu ana kadar elde edilen datalara nazaran hastalığı bilhassa ağır geçirenlerde kıymetli bir başlık bıraktığını gösteriyor, hafif geçirenlerde bu daha zayıf görünüyor. Lakin hücresel immünite, hümoral (salgısal) immünite farklı farklı parametreler var; elimizde olan tek şey, bu hastalık için şu kademede şimdi kalıcı bir bağışıklıktan kelam edemeyeceğimiz. Elimizdeki tek koz, hala korunmak.”
“HAVALANDIRILMAYAN KAPALI ALANLAR EN RİSKLİ BÖLGELER”
Prof. Dr. Yavuz, bu süreçte en iyi seçeneğin riski mümkün olduğunca azaltmak olduğunu söyleyerek kelamlarını şöyle noktaladı: “Riskinizi ne kadar azaltırsanız, natürel ki hiçbir vakit sıfırlayamayız, çalışıyoruz, okula gidiyoruz, toplu taşıma kullanıyoruz vs. lakin maskemizi takarak, evvel karşımızdakini koruyarak (maske takmak bir kaynak denetimidir aslında), uzaklığımızı koruyarak, hijyenimize dikkat ederek bunu sağlayabiliriz. Lütfen herkes şunu bilsin, bu hastalık açısından en riskli ortam, havalandırılmayan, kalabalık ve maskesiz bulunulan ortamlardır. Yakınlarınız, akrabalarınız, arkadaşlarınızla dahi, kapalı, havalandırılmayan ortamda maskesiz bulunmayın. Aşı bulunduktan sonra daha rahat edebiliriz tahminen. Hakikaten çok çalışma var bu mevzuda lakin şu anda toplum bağışıklığından kelam edemeyiz mutlaka; ki gerçekte yüzde 10’undan azı hastalığı geçirmiş görünüyor şu anda.”
Milliyet
