Beklenen büyük Marmara zelzelesi için başta İstanbul olmak üzere Türkiye’de bulunan tüm tarihi yapıtlarla ilgili de hazırlıklar yapıldı. Meclis Zelzele Araştırma Komisyonu’nda bilgi veren Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı, büyük bir İstanbul sarsıntısında hasar görecek müzelerdeki tarihi hazinelerin işgal devrinde olduğu üzere bâtın depolara taşınacağını söyledi. Sanat tarihçisi ve muharrir Prof. Dr. Nurhan Atasoy ise DHA’ya yaptığı açıklamada kendisinin de yıllar evvel bu husus üzerine çok uğraş verdiğini söyleyerek yetkilerin artık bu mevzuyla ilgili çalışma yapmasının çok yerinde olduğunu söyledi.
“MÜZELERİ MÜZECİLERDEN DAHA ÇOK DÜŞÜNÜYORDUM”
Müzelerde bulunan tarihi yapıtların tüm insanların ortak malı olduğunu söyleyen sanat tarihçisi ve muharrir Prof. Dr. Nurhan Atasoy, “Olası İstanbul sarsıntısıyla ilgili önlemler alan Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürü Gökhan Yazgı’yı tebrik ediyorum. 1980’li yıllarda bu hususla ilgili çok sıkıntılandım ve çalışmalar yapmak istedim. O periyot müzeleri müzecilerden daha çok düşünüyordum. Yeniden birebir yıllar içerisinde J. Paul Getty Müzesi’ne gittim. O müzede sarsıntıya karşı ne üzere tedbirler alındığını öğrenmek ve alınan önlemleri kendi ülkemizde de uygulamak istemiştim. Hususla ilgili birçok araştırma yaptım. J. Paul Getty Müzesi’nin bütün depolarına gittim. Fark ettim ki müzedeki eserler mümkün bir zelzele anı için tek tek sabitlenmiş. Çalışmalarım devam ederken sen neden bu işlere karışıyorsun üzere bir yansılar almaya başladım. Fakat bu araştırmaları yapmak için elimde yetki mektubum vardı. Lakin Türkiye’ye geldiğimde hiçbir lafım dinlenmedi. O yıllarda yapıtların depolanmasını istenmişti. Bunu için Topkapı Sarayı’nın birtakım depoların kıyıdaki binalara taşınacağı söyleniyordu. O devirde bu çalışmaya karşı geldim. Marmara denizinde tsunami olursa birinci vuracağı yer burası dedim” diye konuştu.
“DEPOLARDA BULUNAN TARİHİ ESERLER ŞİMDİDEN TAŞINMALI”
Tarihi yapıtların bulundukları yerlerde de koruma edilebileceğini belirten Prof. Dr. Atasoy, “Müzelerde kimi eserler sergilenir. Sergilenen eserler kadar sergilenmeyen eserler depolarda saklanır. Mümkün İstanbul sarsıntısıyla alakalı sergilenen yapıtların depolanması o denli kolay bir çalışma değildir. Bu sebepten ötürü öncelikle depolarda bulunan tarihi yapıtları daha emniyetli nasıl koyabiliriz diye düşünmeliyiz. Buradaki sıkıntı öncelikle depodaki yapıtların şimdiden inançlı ve zımnî depolara taşınmasıdır” diye konuştu.
“TARİHİ YAPITLARIN SAKLANACAĞI SAKLI DEPOLAR KENTTEN UZAK OLMALI”
İstanbul sarsıntısında tarihi yapıtların saklanacağı kapalı depoların kentin yerleşim yerlerinden biraz uzakta olması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Atasoy, “Herhangi bir sarsıntı riski oluştuğu vakit savaş periyodunda olduğu üzere yapıtların sandıklayıp taşınması pratik olarak mümkün değil. Onun için yapıtların bulunduğu binaların yıkılmayacak formda olması gerekir. Ya da yapıtların bulundukları yerde hasar görmeyecek formda sabitlenmesi gerekir. Mümkün İstanbul sarsıntısında tarihi yapıtların saklanacağı saklı depolar da kentin yerleşim yerlerinden biraz uzakta olmalı. Bu yerleşim yerlerinde yapılacak depoların ise tabanları çok sağlam olmalı” dedi.
“ŞU AN ESERLER DÖNÜŞÜMLÜ OLARAK SERGİLENİP VE DEPOLANABİLİR”
Sarsıntılar sonrasında hırsızlık olaylarının da arttığına dikkat çeken Prof. Dr. Atasoy, mümkün bir İstanbul sarsıntısında öncelikle Topkapı Müzesi, Arkeoloji Müzesi, İstanbul Üniversitesi Az Eserler Kütüphanesi, Türk ve İslam Yapıtları Müzesi başta olmak üzere bütün tarihi yapıtın depolanması gerektiğini söyledi. Prof. Dr. Atasoy, kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Sergilenecek 200 eser varsa bunların 100 tane sergilenir. Geri kalan yapıtlarda depoya kaldırılır. Ya da eserler dönüşümlü olarak sergilenir ve depolanır. Bu biçimde hiç olmazsa beklenen İstanbul sarsıntısında yarı tarihi eser çok sağlam bir halde korunmuş olur.”
“İŞGAL PERİYODUNDA DE TARİHİ ESERLER GİZLİCE GÖTÜRÜLDÜ”
İşgal periyodunda tarihi eserler mümkün olduğu kadar gözden ırak yerlerde saklandığı söyleyen Prof. Dr. Atasoy, “İşgal periyodunda saklanan yapıtların bir kısmı gizlice götürülmüştür. Bilhassa çarçabuk taşınabilecek yapıtlarsa sandıklayıp trenle depo alanına ulaştırılmıştır. O periyodun Mehterhanesi olan günümüzdeyse Türk ve İslam Yapıtları Müzesi’nin bulunduğu yer olarak bilinen binada Osmanlı çadırları bulunuyordu. Mehterhane’de bulunan tek memur, işgal devrinde düşmanların gelip tarihi yapıtları almasından endişelenince periyodun müzeler müdürü Osman Hamdi Bey’e bir mektup yazmış. Mektupta değerli tarihi yapıtların düşmanlar tarafından el konulabileceğini bu nedenle yapıtları daha inançlı bir yere saklanmasını talep etmiş. Periyodun değerli yapıtlarından olan ve tek kesimi 300 kilogram yükünde olan çadırlar, bir günde Sultanahmet’ten kaldırılıp Arkeoloji Müzesi Eski Şark Yapıtları Müzesi’nin bodrum katına yerleştirilmiş” dedi.
Milliyet
