Yeni tip koronavirüs salgını ve mümkün Marmara zelzelesinin gündemde olduğu İstanbul’da, bu kere de susuzluk tehlikesi kapıyı çalmak üzere. Kuraklığa bağlı, barajlarda oluşan tablo kaygı verici boyutlara ulaştı. Uzmanlar, Melen Havzası’nın da kuraklıktan etkilendiği uyarısı yaptı. İSKİ’nin yayımladığı datalara nazaran 29 Ekim’de yüzde 42.1 olan İstanbul barajlarındaki doluluk oranları dün itibarıyle yüzde 24.99’du. Barajlardaki doluluk oranları açısından son 10 yılın en makus tablosu oluşurken, Alibeyköy, Kazandere, Pabuçdere, Sazlıdere barajları ise adeta kurudu. Geçen yıl birebir periyotta barajlardaki doluluk oranı yüzde 45’ler düzeyindeydi. İstanbul’a, 2020’nin birinci 10 aylık periyodunda Melen ve Yeşilçay’dan 458 milyon metreküp su aktarılırken, 10 aylık müddette İstanbul barajlarına düşen su ölçüsü yalnızca 494 milyon metreküp oldu.
Kendini yok eden…
Ortaya çıkan tabloyu Milliyet’e kıymetlendiren İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Miktad Kadıoğlu’na nazaran, yağışlar olağan seyrinde bile gerçekleşmiş olsa, bundan sonraki süreçte İstanbul’da su kıtlığı yaşanacak. İstanbul’un mevcut su havza ve potansiyelinin 8 milyonluk nüfusa yetecek düzeyde olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kadıoğlu, mevcut durumun sürdürülebilir olmadığını söyledi:
“İstanbul’u arz, talep istikrarı bozulmuş durumda. Çok nüfus, yapılaşma ve sanayiyi küçücük bir alana hapsederseniz kaynaklarınız yetersiz kalır. İstanbul su temininde dışa bağımlı durumda lakin ilerleyen vakitte Melen ve Istrancalar’daki kaynaklar da yetersiz kalacaktır. Kentin toprağının, suyunun, havasının yeteceği nüfus 8 milyonu geçemez. Mevcut tabloda insan sayısı 20 milyona dayanmış durumda. İstanbul büyüdükçe kendi kendini yok eden bir canavara dönüştü. Bilakis göç olmadığı, Anadolu’da cazibe merkezleri oluşturulmadığı sürece su idaresi sürdürülebilir olamaz. Kuraklık olmasa da susuzluk sorunu olacaktır.”
‘Su taşımak süreksiz çözüm’
Miktad Kadıoğlu, kent planlamalarında kuraklıkla gayret planın olmadığına dikkat çekerek, dünyadan örnekler vererek tekliflerini sürdürdü: “ABD’nin New York kentinin kuraklıkla uğraş planı vardır. Türkiye’deki hiç bir kentin bu türlü bir planlaması kelam konusu değil. Barajların doluluk oranları üzerinden konuşmak yerine, kentsel planlama ve bilakis göç konusunun masaya yatırılması gerekiyor. Bizim ülkemizde maalesef inşaat başı var. Boru döşeyip su getirmeyi beceri sayıyoruz. İstanbul’a bir yandan Bulgaristan sonundan, bir yandan da Düzce’den su taşınıyor. Bu boruların devamı nereye kadar uzanacak. Kuraklık devam ederse Aras Nehri’ne kadar boru mu döşenecek? Sazlıdere dışında İstanbul barajlarının su oranı esasen doğal düzeyinde değil. Kent dışından beslenen kaynaklara karşın tablo bu biçimde. Kuraklığı daima konuşacağız. Süreksiz tahlil olarak havzalar ortası su taşımayı öne çıkardık. Melen havzasındaki insanların da suya gereksinimi var.”
‘Yağmur suyu depolanmalı’
“Eldeki suyu iyi yönetemiyoruz” diyen Prof. Dr. Kadıoğlu, imar yönetmeliklerine kesinlikle yağmur suyunu binalarda biriktirecek ve kullanma suyu olarak fonksiyon görecek depolama alanlarını oluşturulması gerektiğini söyledi. Çatıya düşen yağmur suyunu, borularla sokaklara, caddelere vermek yerine binalara yerleştirilecek depolarda saklanmasını Kadıoğlu, “Kimse yağmur suyunu depolamıyor. Arıttığımız, onca masrafla Düzce’den İstanbul’a taşıdığımız suyla otomobil yıkanıyor. Akıl tutulmasından diğer bir şey değil. Atatürk bile ikinci meclis açtığında kuraklıktan bahseder. Kayıp-kaçakların önlenmesi ve yapı stoklarında yağmur suyunu depolayacak sistemler oluşturulmalı” dedi.
Su tasarrufu için teklifler
– Sebzelerimizi elde değil, su dolu bir kapta yıkamalıyız. Dört kişilik bir aile bu sistemle yılda ortalama 18 ton su tasarrufu sağlanabilir.
– Dört kişilik bir ailenin günlük bulaşığını elde yıkaması yılda ortalama 26-40 ton ortası suyun boşa akması manasına geliyor.
– Kullanılan duş başlıkların ve muslukların her daim bakımlı olmasına itina gösterilmeli.
– Konuttaki tüm muslukların su kaçırmadığından emin olunmalı. Saniyede bir damla su, damlatan musluktan günde 17 litre su boşuna akmaktadır.
– Diş fırçalarken musluğun kapatılmalı.
– Bahçedeki bitkileri hortum ya da fıskiye yerine yağmur suyu yahut geri kazanılmış suyla sulanmalı.
*Buharlaşmasın diye bahçeler sabah erken yahut akşam saatlerinde sulanmalı.
– Araçların hortumla değil kova suyla yıkanmalı.
– Su sayaçlarının sistemli olarak denetim edilmesi, bu sayede boruların su kaçırıp kaçırmadığının anlaşılması.
Kurak periyotlar uzayacak
Susuzluk tehlikesine yönelik 2 yıl evvel hazırlanan “İstanbul İklim Değişikliği Hareket Planı Raporu”nda kentteki sıcaklık bedellerinin hem global ısınma (sera gazı salımı kaynaklı), hem de kentleşme (kent ısı adası etkisi) nedeniyle artacağına vurgu yapılarak, İstanbul’da kurak periyodun uzayacağı, ani ve şiddetli yağışlı günlerin artacağı uyarısı yapıldı. Raporda, iklim değişikliğinin İstanbul’a olumsuz yanları ise, “Yaz yağışlarındaki düşüş ve buharlaşma, terlemedeki artış su kaynaklarında azalmaya yol açacak, Su kaynaklarındaki azalma kuraklık üzere ekstrem olaylara kırılganlığı artıracak, ekstrem sıcaklık olaylarındaki artış yaşlılar, çocuklar ve kalp-damar hastalıkları olanlar için tehdit oluşturacak” diye sıralandı.
Milliyet
