Dünya, global bir salgının ortasında Dünya Bayanlar Günü’nü kutlarken bir gerçekle karşı karşıyayız, o da KOVID-19 krizinin bayan yüzü.
Salgın toplumsal cinsiyet eşitliğine gerçek elde edilmesi uzun yıllar süren ilerlemenin erozyona uğramasına yol açıyor, hali hazırda bayanlara yönelik ve derin köklere sahip eşitsizlikleri daha da derinleştiriyor.
Bayanların salgından en fazla etkilenen bölümlerde çalışma ihtimali daha fazla. Ön cephede çalışanların çoğunluğunu bayanlar oluşturuyor.
Bayanlar işlerini kaybetmeye ve gelirlerinde daha süratli düşüş yaşamaya karşı yüzde 24 daha savunmasız. Hâlihazırda yüksek olan cinsiyete dayalı fiyat farkı, sıhhat dalı dâhil olmak üzere genişliyor.
Sokağa çıkma yasakları, okulların ve çocuk bakım hizmetlerinin kapalı olması nedeniyle fiyatsız bakım hizmetleri artış gösteriyor. Milyonlarca kız çocuğu tahminen de okula hiç geri dönemeyecek. Anneler, bilhassa de yalnız anneler şiddetli meşakkat ve korku ile karşı karşıyalar.
KOVID-19 ayrıyeten, süratle artan aile içi istismar, insan ticareti, cinsel istismar ve çocuk evlilikleriyle birlikte dünya çapında bayanlara karşı paralel bir şiddet salgınına da yol açıyor.
Sıhhat çalışanlarının büyük çoğunluğunu bayanlar oluşturmasına karşın son yapılan bir araştırma KOVID-19 vazife güçlerinin sadece yüzde 3, yüzde 5’inin eşit sayıda erkek ve bayana sahip olduğunu ortaya koyuyor. Global düzeyde medyada yer verilen uzmanların ise yalnızca beşte biri bayanlardan oluşuyor.
Bu türlü bir dışlamanın varlığı, acil bir durumla karşı karşıya olduğumuzu ortaya koyuyor. Dünya, bayanların liderliği ve eşit iştiraki için yeni bir teşebbüs başlatmalı. Bu türlü bir teşebbüsün herkesin faydasına olacağı ise epey açık.
Bayan liderliğinin gücü
KOVID-19’a verilen karşılık bayanların liderliğinin gücünü ve aktifliğini ortaya koydu. Geçtiğimiz yıl, bayan başkanların yönettiği ülkeler daha düşük bulaş oranı yaşadılar ve yine toparlanma için daha iyi pozisyona geldiler. Bayan kuruluşları bilhassa toplum seviyesinde kritik hizmet ve bilgi sağlamadaki kıymetli boşlukları dolduruyor.
Hükümetlere bayanlar liderlik ettiğinde toplumsal müdafaaya daha fazla yatırım yapıldığını ve yoksulluğa karşı daha büyük adımlar atıldığını görüyoruz.
Bayanlar parlamentodayken ülkeler iklim değişikliği konusunda daha güçlü siyasetler benimsiyor. Barış görüşmelerinde bayanlar yer aldığında muahedeler daha kalıcı oluyor.
Fakat, dünya genelinde bayanlar ulusal parlamentoların anca dörtte birini ve bakanlar şuralarının beşte birini oluşturuyor. Şu anki gidişata nazaran ulusal parlamentolarda cinsiyet eşitliği 2063 yılından evvel yakalanamayacak. Hükümet liderleri ortasında ulaşılması ise bir yüz yılı aşacak.
Daha iyi bir gelecek, güç dengesizliğine tahlil bulunmasına bağlı. Bayanların, hayatlarını etkileyecek kararlar konusunda eşit yetkiye sahip bir biçimde konuşma hakkı var. Birleşmiş Milletler önder takımında cinsiyet eşitliğini sağlamış olmaktan gurur duyuyorum.
Salgından sonra toparlanma yeni ve eşit bir yol çizmemiz için bir talih. Takviye ve teşvik paketleri, bilhassa bakım altyapısına yatırımlar arttırılarak bayanları ve kız çocuklarını hedeflemeli. Kayıtlı iktisat bayanların fiyatsız bakım işleriyle sağladığı sübvansiyon sayesinde çarklarını döndürüyor.
Pürüzleri kaldıralım
Krizden sonra toparlanma sürecinde kapsayıcı, yeşil ve güçlü bir geleceğe giden bir yol çizmeliyiz. Tüm başkanları altı temel yapı taşına yer vermeye çağırıyorum.
Birinci olarak eşit temsili, şirket idare konseylerinden yüksek tahsile, kamu kuruluşlarına kadar her yerde özel tedbirler ve kotalar yoluyla sağlayalım.
İkinci olarak, bakım iktisadına ve toplumsal müdafaaya kıymetli oranda yatırım yapalım ve Gayri Safi Hasılayı mesken işlerini görünür hale getirecek ve hesaba katacak formda tekrar tanımlayalım.
Üçüncü olarak bayanların iktisada tam iştiraklerinin önündeki pürüzleri kaldıralım, bunu da istihdam pazarına erişim, mülkiyet hakkı ve kredi ve yatırımlar üzere yollardan yapalım.
Dördüncü olarak iş dünyasından toprak mülkiyetine, şahsî statü ve şiddete karşı korunma dahil olmak üzere tüm alanlardaki ayrımcı maddeleri kaldıralım.
Beşinci olarak her ülke bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddete tahlil hedefiyle bir acil müdahale planı oluşturmalı ve bu planı kaynak, siyasetler ve bu sorunun sonlandırılmasını öngören siyasi irade ile desteklemeli.
Altıncı olarak halk ortasında farkındalığı arttıralım ve sistematik önyargılara karşı sesimizi yükseltelim.
Dünya, kuşaklar uzunluğu süren yerleşik ve sistematik ayrımcılığı geride bırakma fırsatına sahip. Artık eşit bir gelecek inşa etme vakti.
Milliyet
