LİDER YILMAZ Ankara – Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Etraf Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Dava Yetiş, TBMM İklim Komisyonu’nda iklim değişikliğinin olumsuz tesirlerini çarpıcı örneklerle anlattı.
Sıcaklık ve yağmur artışlarının “anomaliye” yol açacağını, aşikâr bölgelerde önemli kuraklık, aşikâr bölgelerde çok yağışların olumsuz sonuçlarıyla yüzleşeceğimizi belirten Yetiş, birinci etapta su rejiminin değişeceğini söyledi. İçme suyu arıtma tesislerinde klorlama ile bu mikro organizma ve bakterilerin tepkiye girmesiyle “dezenfeksiyon yan ürünü” denilen insan sıhhati için risk oluşturan bileşiklerin oluştuğunu aktaran Yetiş, “Patojenlerin artışı nedeniyle hastalık yapan mikro organizmaların artışı kelam konusu olacak, yeni jenerasyon denilen ‘emerging kirleticiler’ de sulara daha çok geçiyor olacak. Doğal sulara ve akabinde arıtma tesislerinden bir kısmı önemli oranda arıtılmaksızın içme suyuna geçecek, sonuçta insan sıhhati da bundan etkileniyor olacak” dedi.
Toplu balık vefatları
Sıcaklık artışının suya yansıması halinde su içindeki oksijen seviyesinin azalacağını vurgulayan Yetiş, “Her 10 derecelik artışla tepkilerin suya geçme suratı 2 katına çıkıyor. Bazen duyuyoruz, mevsim geçişlerinde, göllerde ani balık vefatları oluyor. Su sıcaklığı değiştiği için o gerçekleşir. Oksijen doygunluğunun azalması yani çözünürlüğün azalması ne kadar olacak derseniz; her 3 derecelik artışla yüzde 10 düşecek. Bu, bozulan su kalitesi, sudaki canlı ömrünün olumsuz etkilenmesi demek” diye konuştu.
Kozmetik eserleri
Yeni jenerasyon kirleticileri; “Tarımda kullanılan herbisitler, fungusitler, ilaçlar, insanların kullandığı ilaçlar ve metabolitleri, antibiyotikler, şampuan üzere günlük bakım ve el kremi, nemlendiriciler, kozmetik malzemeleri” olarak sıralayan Yetiş, sularda nanogram/litre seviyesinde bulunmalarına karşın tesirlerinin çok büyük olduğunu belirterek, “Sıcaklık ve sistemsiz yağış artışıyla insanların endokrin, hormon sistemi hastalıklarına yol açan bu kimyasallar daha da artacak. Kozmetik üzere şahsî bakım eserleri kullanım sonrası sulara karışacak, atık su arıtma tesislerinde aşikâr seviyede arıtılsa da su kalitesi ve insan sıhhatini bozacak formda varlığını devam ettirecek” dedi.
Kolera artacak
Siyanobakterilerin artışıyla da göz, kulak hastalıkları, “eptospirosis” denen bir cilt hastalığının çok arttığının belirlendiğini belirten Yetiş, iklim değişikliği ve sulardaki sıcaklık artışıyla birlikte 2050 yılı projeksiyonuna nazaran “vibria kolera” hastalığının artacağı tespitinin yapıldığını bildirdi.
Kendileri mikro, ziyanı makro
Avrupa’da bu istikamette bilimsel bir çalışma yapıldığını, sıcaklığın ve yağışın artışıyla bu tıp kirleticilerin sulara karışımının daha da arttığının belirlendiğini anlatan Yetiş, “Mikro kirleticilerden olan endokrin bozucu kimyasallar, ilaçlar ya da ferdî bakım eserlerinin insan sıhhatini olumsuz etkilediği, sıhhat harcamaları ve iş görmezlik kayıpları yılda 157 milyar euro olarak hesaplanmış. Bu AB gayri safi ulusal hasılasının yüzde 1,23’ü. Münasebetiyle kendileri mikro lakin yol açtıkları makro” dedi.
Milliyet