Yapılan araştırmalara nazaran; İstanbul, beklenen 7,5 büyüklüğündeki bir zelzeleye hazırlıksız yakalanırsa 48 bin bina yıkılacak ya da ağır hasar görecek. 194 bin bina orta ve üstü hasar alacak. Afet ve acil durum anında hayati ehemmiyet taşıyan, bölgeye yardımların ve arama kurtarma gruplarının ulaşımı zorlaşacak. Bu türlü bir durumda yolların en az yüzde 30’unun kapanması öngörülüyor. Ayrıyeten yaşanacak ekonomik kaybın ise, en az 120 milyar lira olacağı kestirim ediliyor. İstanbul hanelerinde anlık nüfusun gece 15 milyon, gündüz 6 milyon kişi olması nedeniyle beklenen zelzelenin gece olması halindeyse, can kaybı sayısı kıymetli ölçüde artabilir.
2000 YILI ÖNCESİNDE YAPILAN BİNALAR DAHA RİSKLİ
İBB’ye bağlı İstanbul İstatistik Ofisi’nde misyonlu Ekonomist ve Bilgi Görselleştirme Uzmanı Ertuğrul Ağlar, “Bizim İstanbul’da şuan elimizde olan datalara nazaran 2000-2019 yılları ortasında tam 376 bin bina yapılmış. Lakin sorunumuz burada 2000 yılı öncesinde yapılan binalarda başlıyor. Bu binalar bizim için daha büyük risk taşıyorlar zira eskiler ve 99 zelzelesini de yaşamış bulunmaktalar. 1980 ve 2000 yılları ortasında tam 538 bin 800 bina yapılmış İstanbul’da, bu binalar şuan hala ayaktalar. Bununla birlikte 1980 öncesinde de 255 bin binamız hala İstanbul’da mevcut bulunuyorlar. Bu yapılarımız, sarsıntı için ekstra bir risk taşımakla birlikte gelecek 7,5 büyüklüğündeki bir zelzelede, 48 bin binanın çok büyük hasar göreceğini yahut yıkılacağını iddia etmekteyiz. Yalnızca 48 bin binanın yıkılacağını yahut ağır hasar göreceğini değil, tıpkı vakitte 194 bin binanın da orta ve üstü derecede hasar göreceğini kestirim ediyoruz” diye konuştu.
İSTANBULLULARIN YÜZDE 42’Sİ ZELZELEDE YAŞANACAK KAYIPLARI BAHT OLARAK GÖRÜYOR
Geçmiş zelzelelerde yapılan çeşitli araştırmaları derlediklerinde ulaştıkları bilgileri paylaşan Ağlar, şunları söyledi:
“İnsanlar ekseriyetle orta ve üstü hasar alan lakin yıkılmayan binalarda hayatlarını kaybediyorlar. Can kaybımız bu biçim binalarda çok daha fazla artıyor. Bu hususta da olağan ki eğitim ve tatbikatlar bizim için ekstradan bir ehemmiyet arz ediyor. Yeniden bununla birlikte toplumsal hasar görebilirlik araştırmamızda mahalle mahalle insanlara sorulan bir soruyu öne çıkartmamız gerekiyor. Soru şu: ‘Sizce sarsıntıda mukadderat yüzünden mi yoksa ihmal ya da tedbir alınmaması yüzünden mi hayatlarımızı kaybediyoruz?’
Aslında burada ulaştığımız sonuç bizi birazcık üzüyor. Zira İstanbulluların yüzde 42’si sarsıntıda yaşanacak kayıpları büsbütün mukadderat olarak görüyorlar. Bizde bu çalışmayı kamuoyu yaratmak hedefiyle insanlara sunmak gereksiniminde bulunduk zira sarsıntının geleceği vakit yazgı olabilir lakin sarsıntıdan yaşanacak can kayıpları büsbütün ihmal ile alakalı şeyler.”
YOLLARIN EN AZ YÜZDE 30’U KAPANABİLİR VE EN AZ 120 MİLYAR LİRA MADDİ KAYIP YAŞANABİLİR
Yaşanabilecek 7,5 büyüklüğündeki bir sarsıntıda, İstanbul’da yolların en az yüzde 30’unun kapanacağını öngördüklerini lisana getiren Ağlar, şöyle konuştu:
Bu bahiste tekrar 6306 sayılı bir afet ömürüz var. Bu ömürüz, zelzele riski yüksek bölgeleri güçlendirmek hedefiyle ortaya çıkmıştı lakin natürel ki son yıllarda bunun suistimal edilmesiyle birlikte, çok kıymetli yerlerinin imara açılma maksadıyla kullanıldığını görüyoruz. Bununla birlikte İstanbul’un sarsıntılar konusundaki değerini ve bu kentte ne kadar çok sarsıntı olduğunu ise şu formda özetleyebilirim. Son 100 yılda İstanbul etrafında 7 ve daha üzerindeki bir büyüklükte yaşanan toplamda 7 tane sarsıntımız var. Bu 7 zelzelenin hepsi İstanbul’u çok yüksek oranda etkilemiş bulunmaktalar. En sonuncusu da biliyorsunuz 99’da olmuştu. Beklenen zelzelede 194 bin binanın orta üstü hasar alması ve 48 bin binanın yıkılacak yahut ağır hasar alacak olması aslında bu işi burada bitirmiyor. Zira sarsıntı sonrasında en kıymetli şeylerden bir tanesi insanların o bölgeye ulaşabilmesi, yardım gereçlerinin ve kurtarma gruplarının orada bulunabilmesi. Bu noktada da yolların yüzde 30’unun kapanacağını varsayım etmekteyiz İstanbul ve etrafında. Ki bu iddiamızda çok daha üst bir orana ulaşabilir. Bunu da göz gerisi etmiyoruz. Yolların en az yüzde 30’unun kapanacak olması çeşitli vilayetlerden gelecek yardımların İstanbul’a ulaşamaması demek. Ve İstanbul’da yaşanacak ekstra kaos ve zelzele sırasında çöken ya da hasar alan bir binada hayatını kaybetmemesine karşın, ondan sonra yaşanacak sorunlar nedeniyle insanların hayatını kaybedebileceği manasına geliyor. Bu da bizim için bir tehlike ve bunun bir maliyeti de olacak bizlere. Biliyorsunuz ki İstanbul Türkiye’nin en büyük ve ekonomik manada en devasa kenti. Biz İstanbul ve etrafında yaşanacak bir zelzelenin, en az 120 milyar lira kayba sebep olacağını öngörüyoruz. Bu da Türkiye iktisadı için bilhassa yakın devirde gerçekleşirse, kırılgan bir devirde gerçekleşecek bir sarsıntı için çok çok zahmetli sonuçlara doğuracaktır”
“DENETİMLER TAM YAPILMIYOR”
Binaların yapıldığı sırada daha iyi denetlenmesi gerektiğini söz eden İsmail Kaya, “Benim oturduğum bina nereden baksan 40 yıllık. Bence 2000’den sonra yapılan binalar da riskli zira kontroller tam yapılmıyor. Kimi müteahhitler sağlam yapıyor olağan ki lakin kontroller sıklaşırsa, bizim için daha iyi olur.” diye konuştu.
Beylikdüzü’nde yaşayan ve yaşadığı binanın inançlı olmadığını düşündüğünü kaydeden Recep Gülgen ise, “En son İzmir sarsıntısında 2 yıllık bina çökme derecesine geldikten sonra, bizimkilerin de risk altında olduğunu düşünüyorum. Ben Beylikdüzü’nde oturuyorum. 12 katlı. Doğal yüksekte oturduğumuz için kasvet. Bina inançlı mi değil mi diye test yaptırmadık, kimsenin umurunda değil açıkçası. Biz Türkler olarak başımıza gelince anlıyoruz malum” dedi.
“DURUMUN KRİTİK OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUM”
Samatya’da 20 yıllık bir binada yaşayan ve yaşadığı binanın zelzele inançlı olup olmadığını bilmediğini söyleyen Selin Atak, şunları söyledi: “Şu an bulunduğumuz semt epey eski yapılara sahip. Bir denetlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Hiçbirimiz inançta değiliz. İzmir zelzelesinden sonra binaca test yaptırmak üzere bir teşebbüsümüz olacak. Bu mahallede de durumun kritik olduğunu düşünüyorum”
Milliyet
