Kent merkezine 18 kilometre uzaklıkta, deniz düzeyinden 2 bin 300 metre yüksekteki merkeze bağlı Dörtkonak köyü Edire Yaylası, bünyesinde ‘Dipsiz Göl’ isimli göl ile irili ufaklı çok sayıda gölcük barındırıyor. Gümüşhane’nin ‘İkinci göller bölgesi’ olarak da isimlendirilen ve çok sayıda endemik bitki ile canlı tipine konut sahipliği yapan bölgede, bilim insanlarınca geçen yıl Haziran ayında keşif gezisi yapıldı.
FOSİL AĞAÇ KALINTILARI BULUNDU
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Raif Kandemir ile Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Coşkun Erüz’ün yaptığı saha incelemesinde; yaklaşık 1 metre çapında bütün ve dağılmış halde çok sayıda fosilleşmiş ağaç kalıntısına rastlanıldı.
Yapılan incelemede 160 milyon yıl öncesine ilişkin olduğu belirlenen fosillerden alınan örnekler, cins tayini yapılmak üzere İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ünal Akkemik’e gönderildi.
FOSİLLERDE 2 YENİ CİNS BULUNDU
Milyonlarca yıla karşın korunan fosillerde yapılan kapsamlı incelemede; fosillerin dinozorların yaşadığı periyot olarak bilinen ‘Jura’ periyoduna ilişkin olduğu ve yaşının yaklaşık 160 milyon yıla uzandığı tespit edildi. Fosillerde ayrıyeten, 160 milyon yıl evvel yaşamış ve günümüzde büsbütün yok olmuş iğne yapraklı 2 yeni ağaç tipi de keşfedildi.
Jeolojik tarihe ışık tutan fosillerde yeniden, günümüzde Güney Yarım Küre’de bulunan ‘Arokarya’ ağacının bir tipine ilişkin bulgular da saptandı. Tabiat, iklim ve yer küreye ilişkin kıymetli bilgileri aydınlatan keşifle; Türkiye’de fosilleşmiş ağaçların en eski örneklerinin bölgede bulunduğu kaydedilmiş oldu. Bölgedeki bilimsel çalışmalar, 2021 yılında da sürecek. Araştırma sonucunda elde edilecek bulgular, milletlerarası literatüre kazandırılacak.
‘İLK DEFA DOKTORA ÇALIŞMAMDA TESPİT ETTİM’
Gümüşhane ve civarında milyonlarca yıl öncesine ilişkin fosiller bulunduğunu birinci sefer doktora çalışması sırasında belirlediğini söyleyen Prof. Dr. Raif Kandemir, buldukları fosillerin ağaca ilişkin olduğunu kaydetti. Kandemir, “Bunlar ‘Jura’ paleocoğrafyasına ilişkin ağaçlar. Fosiller üzerinde yaptığımız çalışma devam ediyor. Çalışmayı İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi Orman Fakültesi’nden Prof. Dr. Ünal Akkemik hocayla birlikte yürütüyoruz. Ünal hoca bunların üzerindeki tanımlamalarda yeni çeşitlerin olabileceğini söz ediyor. Şu an Güney yarımkürede olup Kuzey yarımkürede olmayan ve tıpkı vakitte daha evvelce yaşamış fakat şu an da yaşamayan fosillerin olabileceğini tabir ediyor. O manada bu bölge çok önemli bir kıymete sahip” dedi.
‘ANADOLU’DA ÇOK KISITLI YERDE VAR’
Fosil ağaçların 160 ile 170 milyon yıllar ortasındaki periyoda ilişkin olduğunu söyleyen Prof. Dr. Kandemir, “‘Jura’ dediğiniz vakit insanların birinci aklına gelen Jurassic Park olabilir. Dinozorlarla birlikte aslında birebir vakitte yaşamış bitkilerin fosillerini burada bulabiliyoruz. Bu açıdan çok kıymetli ve katiyetle muhafaza altına alınması gerekiyor. “
“Sadece fosiller açısından bile baktığınız vakit, Gümüşhane ve Anadolu coğrafyasında ‘Jura’ yaşlı bu ağaç fosillerinin bulunduğu alanlar çok kısıtlı. Erzurum Oltu’da var, bir tane de Gümüşhane’de var. Gümüşhane’deki de çok önemli büyük yapılarda yaklaşık 1 metre çapına ulaşan fosil ağaçları bulabiliyoruz. O yüzden kıymetli bir bölge. Hem göller açısından rekreasyon manasında düzenlemeler yapılabilir hem de fosiller açısından yer bilimleri farkındalığını artırmak manasında bu bölgenin muhakkak muhafazaya alınarak bölge turizmine kazandırılması gerekiyor” diye konuştu.
‘KORUNMASI GEREKİYOR’
Edire Yaylası’ndaki keşif seyahatine katılan Doç. Dr. Coşkun Erüz de, fosillerin bulunduğu bölgedeki göllerin heyelanlarla oluştuğunu kaydetti. Erüz, “Bölge süper bir coğrafya ve çok hoş bir peyzaja sahip, 2 bin 300 metre kota sahip ve etrafı yayla. Flora olarak bakıldığında Alpin çayır denilen yayla bitkileriyle kaplı bir coğrafya lakin sulak alan olması hasebiyle sucul habitata ilişkin bitki ve hayvan çeşitlerini de barındırıyor. “
“Gümüşhane, endemizmi yüksek olan bir bölgemiz. Bütüncül bakarsak hem sulak alan, endemizmi yüksek florası ve jeolojik özelliğinden ötürü bu bölgeyi yaklaşık 1000 hektarlık bir saha olarak ‘Doğal sit’ kapsamında müdafaa ve kullanma istikrarı gözetilerek müdafaa altına alınması gereken değerli bir ekolojik ve jeolojik kıymet olarak görüyoruz” sözlerinde bulundu.”
Milliyet
