Doktora sonrası araştırmalarını Harvard Üniversitesi Wyss Institute for Biologically Inspired Engineering’de sürdüren araştırmacı Işık Mustafaoğlu, laboratuvarını anavatana taşıyor. Bilim dünyasının saygın mecmualarından Nature Research tarafından ‘2020 İlham Verici ve Yenilikçi Bilim Ödülleri’ne aday gösterilen altı bayandan biri olan Işık Mustafaoğlu, kanser tiplerinin erken teşhisini sağlayacak sensörü ve beyin hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçların hakikat noktaya ulaşmasını sağlayacak projesini Türkiye’deki laboratuvarında hayata geçirecek.
Beynin kapıları
Işık Mustafaoğlu çalışmalarını ve amaçlarını Milliyet’e anlattı. İstanbul Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik ile Fizik Mühendisliği Bölümleri’ni bitirdikten sonra birebir üniversitede nano bilim ve nano mühendislik kısmında yüksek lisans eğitiminin akabinde, 2012 yılında ABD’ye doktora çalışması için gittiğini belirten Mustafaoğlu şunları söyledi: “İlk olarak kanser hastalıklarının hassas bir halde ve erken teşhisi için nasıl aletler geliştirebiliriz yahut nasıl bir teknoloji üretebilirim diye çalışmaya başladım. Fakat özel ilgimden ötürü hocamın da teklifiyle beyin kan bariyerlerinde ilaç salınımları projesine de başladım. Daha sonra Harvard’a geçtiğimde bu benim ana projem haline geldi. Nasıl olur da beyin kan bariyerinden ilaç girişini sağlayıp beyin hastalıklarının tedavisini yapabiliriz sorusunu daha iyi anlayabilmek için yaşayan hücrelerden bir model oluşturmaya başladım.”
Temel bir sorun
“Beyinle ilgili hastalıkların birçoklarında ilaç tedavisinin olmamasının ana nedenlerinden biri, o ilaçların beyindeki bölgeye ulaşamıyor olması. Zira öbür organlardan farklı olarak beyni koruyan beyin kan bariyeri dediğimiz özel bir sistem var. Beyin kan bariyeri birçok ilacın, ki bu neredeyse şu an piyasada bulunan ilaçların yüzde 99’u, beyne ulaşmasını engelleyen biyolojik bir bariyer. Çok kabaca bir örnek verecek olursak; bedeninize bir gram ilaç verdiniz diyelim bunun yalnızca bir miligramı beyninize ulaşıyor. Bedeninize bu kadar yüksek ölçülerde ilaç vermek, öteki hücrelerinizi ve organlarınızı toksik bir düzeye getirip onların hasar görmesine neden oluyor. Elbette bunu kimse yapmak istemiyor. Bu yüzden beyninizi açıp ameliyat olmak zorunda kalıyorsunuz ki bu da her durumda istenen bir durum değil. Kaldı ki alzheimer ve parkinson üzere birçok beyin hastalığında ameliyat bir opsiyon değil. Bu nedenle bu hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların beynin hastalıklı bölgesine ulaştırılabilmesi hala büyük bir sorun. İşte biz bunu nasıl çözebiliriz üzerine çalışacağız. 5-10 yıl içerisinde umuyorum ki aşikâr sonuçlar elde etmiş olacağız.”
Kanserin erken teşhisi için sensör projesi
Tıpkı vakitte başta göğüs kanseri olmak üzere kimi kanser tiplerinin erken teşhisi için de bir sensör projesi üzerine çalıştıklarını lisana getiren Parıltı Mustafaoğlu, “Hamilelik testi üzere herkesin kolay ulaşabileceği, konutlarında yapabilecekleri ucuz bir kit tasarlamaya çalışacağız. Bunu başarabilirsek erken teşhis ile bir çok kanser cinsinde tedavi de daha kolay ve zahmetsiz olacak. Bu türlü bir hayalim var umarım gerçek olur” dedi.
Parıltı Mustafaoğlu, Harvard Üniversitesi’ndeki grupla birlikte araştırmalar yapıyor.
‘Öğrencilerimizin gözleri parlıyor’
Işık Mustafaoğlu Türkiye’ye neden döndüğünü de şöyle anlattı: “Beni en çok motive eden şey Türkiye’deki öğrencilerin potansiyeli ve istekleri. Bilimsel projelerden bahsederken gözleri parlıyor, motivasyonları çok yüksek. Onlara örnek oluşturmak çok hoş bir his. Onlarla bir arada ülkemiz ismine bilimsel çalışmalar yapmak istiyorum. Benim üzere yurt dışından dönen araştırmacılarımızla ve yurdumuzdaki akademisyenlerle birlikte Ülkemizi geliştirmek için çalışmak istiyorum. Ülkemizi bilimsel olarak öteki ülkelerin düzeyine çıkarabiliriz. Bu motivasyonla geldim. En değerlisi Türkiye’deki okumak isteyen bayanlara örnek olmak istiyorum. Ben onlardan farklı değilim. Yalnızca bunu istedim ve elde etmek için emek sarf ettim. Emek sarf ettiklerinde ulaşılamayacak bir şey olmadığını göstermek istedim. Bayanlar bir çok zorlukla karşılaşıyor ancak bunların hepsinin aşılabilir olduğunu görmeleri benim için çok kıymetli.”
Altı bayandan biri
Dünyanın bilim alanında en kıymetli mecmualarından biri olan Nature Research tarafından ‘2020 İlham Verici ve Yenilikçi Bilim Ödülleri’ne aday gösterilen altı bayandan biri olan Işık Mustafaoğlu, “İstiyorum ki benim üzere diğer bayanlar da benim öykümden esinlensinler, ben de öteki müracaatları görüp onlardan esinleneyim. Sonuçta daha çok bayan bilim dünyasına katılsın. Bu açıdan benim için çok değerli bir adaylık” dedi.
Milliyet
