Marmara kıyılarını kaplayan ve halk ortasında “deniz salyası” ya da “kaykay” olarak da bilinen “müsilaj”, son günlerde su yüzeyinde azalmasına rağmen suyun altındaki canlılar için tehdit olmaya devam ediyor. Görülme müddeti ve yaygınlığı bu yıl geçmişe oranla artan müsilaj, denizdeki oksijenin azalmasına, balıkların yumurtlama alanlarının daralmasına yol açıyor
Anadolu Ajansı fotomuhabiri Şebnem Coşkun, Su Altı Fotoğrafçıları ve Sinemacıları Derneği Lideri Ateş Evirgen, dalgıçlar Serco Ekşiyan ile Murat İnan, Büyükada açıklarında Eşkinataşı mevkisinde 30 metreye daldı.
Dalgıçlar, görüş aralığının suyun altında 1 metreye düştüğü dalışta, müsilajın deniz yıldızı, yengeç, midye ve öteki deniz canlılarının üzerini adeta bir sis katmanı üzere nasıl kapladığını kameralarıyla kaydetti.
Marmara Denizi’nde 2007 yılında da ağır biçimde su üstünde gözlemlenen müsilaj, “fitoplankton” olarak isimlendirilen tek hücreli bitkisel mikroorganizmaların denizde çok biçimde artmasından kaynaklanıyor.
Sıcaklık ve ışık üzere uygun ortamı bulan bu tek hücreli mikroorganizmalar, evsel atıklardan kaynaklanan deniz kirliliğini de fırsat bilerek çoğalıyor.
‘MÜSİLAJ KİRLİ ORTAMI SEVİYOR’
Büyükada sakinlerinden dalgıç Serco Ekşiyan, AA muhabirine, uzun yıllardır dalış yaptığını ve müsilajı birinci sefer 2006’da görüntülediğini, müsilajın hangi metrede başlayıp, hangi metrede bittiğini gözlemlemeye çalıştığını anlattı.
Müsilajın döneminin ekim-kasım-nisan ortası olduğunu aktaran Ekşiyan, 2007, 2008 yıllarında da az ölçüde görüldüğünü, bu yılki kadar hiç ağır olmadığını söyledi.
Deniz suyunun eskisi kadar soğumadığını gözlemlediğini, bunun da müsilajın artmasında bir etken olduğunu belirten Ekşiyan, “Bilim insanları aslında son 20 yıldır global iklim değişikliğini söylüyor. Marmara’nın etrafında 7 tane vilayet var, ortalama 25 milyon insanın yaşadığı söyleniyor. Arıtmanın ne kadar olduğunu bilmiyorum lakin müsilaj kirli ortamı seviyor ve canlanıyor.” diye konuştu.
Müsilajın en çok 28-30 metre aralığında ağır olarak gözlendiğini söz eden Ekşiyan, “Periyodik formda takip ediyoruz. Tabanda Akdeniz suyu var müsilaj oraya pek inmiyor lakin 25 metreler karşınızdakini göremeyecek kadar ağır.” dedi.
Dalış yaptığı bölgelerde balık vefatına rastlamadığını lakin yere bağımlı canlıların üzerinde gözlemlediğini aktaran Ekşiyan, “Bizim elimizle temizlememizle o mercanlar temizlenmez, bir saat sonra yeniden çöker. Müsilaj mercanların olsun öbür canlıların olsun, nefes ve besin almasını etkileyebilir. Mercanları gördüğümde hepsi kapalıydı, kendini muhafazaya almıştı. Ne kadar aç kalabilecek, ne kadar havasız alabilecek? Bunu ileriki vakitlerde göreceğiz. Arıtmanın bu duruma yararlı olacağını düşünüyorum. Su yüzeyinde gördükleriniz ölüleriydi, denizin tabanı devam etmekte.” değerlendirmesini yaptı.
‘6 AYDIR TABAN AĞI ATAMIYORUZ’
Büyükada Su Eserleri Kooperatifi Lideri 50 yıllık balıkçı Ali Coşkuner de balıkçılar olarak kasım ayında görülmeye başlanan müsilaj nedeniyle vakitle ağ atamaz duruma geldiklerini kaydetti.
Bilim insanlarının müsilajın kirlilikten kaynaklandığını söylediğini belirten Coşkuner, kelamlarına şöyle devam etti:
“Müsilaj 20 sene önce de vardı. Lakin az ölçüde vardı. Ağlarımızı etkilerdi lakin ağları yıkardık, temizlenirdi. Artık müsilaj ağların üzerinde kalıyor ve ağlar tabana gitmiyor. Onun için 6 aydır taban ağı atamıyoruz. Gırgırla yapılan balıkçılıkta, ağlarda ağır kurşunlar ve çelik teller kullanılıyor lakin eskisi üzere onlar da çalışamıyor. Gırgır balığı çevirir, yarım saat 40 dakikada ağını toplar. Müsilaj nedeniyle artık 1,5-2 saati buluyor. Müsilaja kaykay ismini da gırgır balıkçıları verdi, makaralar kaydığı için.”
Coşkuner, “Gırgırlar çalışamadığı için oltayla 46 adet sarıkanat tuttum. Hayatımda oltacılık yapmadım lakin bir aydır olta ile balık tutuyorum. Gırgırlar olsaydı, burada bir tane balık bırakmazlardı. Çeviremedikleri için balık kaldı. Sarayburnu’nda da 3-4 aydır oltacılar bu sayede para kazanıyor. Üzüleyim mi sevineyim mi bir şey diyemiyorum artık.” dedi.
Müsilajın suyun altında mercanların, yosunların üzerini kapattığını aktaran Coşkuner, şunları söyledi:
“Bizim denizlerimizde, Marmara ve özellikle Adalar civarında esasen meyyit bir katman var çamurdan. Taban, yarım metre, bir metre kalınlığında çamur katmanı ile kaplı. Müsilaj bu nedenle bir şey tabir etmez. Sonuçta organik bir şey, yok olur masraf. Pek bir ziyanı olacağını zannetmiyorum uzun vadede lakin daima tekrarlarsa, daima bu türlü kalırsa balıkların nefes almasını da tesirler. Zira çok oksijen tüketen bir yaratık olduğu söyleniyor. Oksijensiz bir ortamda balık yaşayamaz. Olağanda bizim zati yerli balığımız kalmadı. Şu anda tuttuğumuz balık büsbütün Karadeniz’den gelen balık.”
Coşkuner, sorunun çözülmesi için öncelikle kimyasal ve organik atıkların kesinlikle temizlenmesi, kanalizasyonun denize akıtılmaması gerektiğini kelamlarına ekledi.
Milliyet
