Dışişleri Bakanlığı’nın, Türkiye’nin, Ermenistan’a karşı Azerbaycan’a, “Nasıl isterse o formda yanında olacağız” diyerek her hususta dayanak iletisi vermesi, asker gönderme seçeneğini gündeme taşıdı. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye nazaran, Azerbaycanlı yetkililere bu seçenek de dahil olmak üzere her türlü takviyenin verileceği net biçimde tabir edildi. Önceliğin güç koridorunun güvenliği olduğunun altı çizilirken, uygun kuralların sağlanması durumunda da müzakere masasına dönülmesinden çekinilmeyeceği aktarıldı.
Ermenistan, 12 Temmuz’da güç koridoru özelliğine sahip Azerbaycan’ın hudut kenti Tovuz’daki mevzilere saldırısının akabinde evvelki gün de Azerbaycan sivil yerleşim ünitelerine saldırdı. Atağın akabinde Türkiye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’un yaptığı açıklama dikkat çekti. Açıklamada, “Azerbaycan, halkını ve toprak bütünlüğünü korumak için legal müdafaa hakkını elbette kullanacaktır. Bu süreçte, tek yürek olarak Türkiye’nin Azerbaycan’a dayanağı tamdır. Azerbaycan nasıl isterse, o biçimde yanında olacağız” tabiri yer aldı.
Öncelik ‘koridor’
“Azerbaycan nasıl isterse o halde yanında olacağız” tabirini diplomatik kaynaklar, “Azerbaycanlı yetkililerle yapılan görüşmelerde her türlü seçenek masada tutuluyor” olarak açıkladı. Azerbaycan’ın talep etmesi halinde asker gönderilebileceğini kaydeden kaynaklar, önceliğin güç koridorunun güvenliği olduğunun altı çizerken, uygun kaidelerin sağlanması durumunda da müzakere masasına dönülmesinden çekinilmeyeceğini aktardı. Lakin diplomatik kaynaklara nazaran mevcut durum müzakere masasının kurulmasından epeyce uzak.
Bu ortada diplomatik kaynaklar, Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’ın Ermeni mevkidaşıyla görüşürek Ermeni askerleri için taziye dileği iletmesini, “Doğu Akdeniz’de yarattıkları tansiyonu Azerbaycan’a taşıyorlar” biçiminde yorumladı.
‘Avrupa’nın güvenliği Azerbaycan‘dan geçiyor’
Türkiye Güç Stratejileri ve Siyasetleri Araştırma Merkezi (TESPAM) Lideri Oğuzhan Akyener, temmuzda Tovuz bölgesine bir hücum düzenlendiğini hatırlatarak, şöyle konuştu: “Bu güç çizgileri, Azerbaycan üzerinden Gürcistan’a Gürcistan üzerinden Türkiye ve oradan da Avrupaya giden geniş bir sınır. Bu sınırlar Azerbaycan ve Ermenistan sonuna çok yakın bir bölgeden geçiyor. Yapılabilecek muhtemel bir taarruzda güç sınırlarına ziyan verilmesi çok mümkün değil. Fakat bütün bunlar tehdit algısı yaratma gayesi taşıyor. Güç sınırları, Azerbaycan piyasası için hayli kıymetli lakin artık Azerbaycan için ehemmiyetinden çok Avrupa için de değerli. Yılın sonuna gerçek İtalya pazarına da açılması bekleniyordu. Avrupa’nın güç güvenliği artık Azerbaycan‘dan geçiyor. Ermenistan’ın güç koridorlarına yönelik bir füze saldırısı gerçekleştirme ihtimali, yalnızca algı yaratmaya yönelik bir hedef taşıyor. Fakat kompresör istasyonlarına rastgele bir akın olursa hasar meydana gelebilir. Bu durumda bir ay sevkiyat durur.”
‘Kardeşlerimizin yanındayız’
Ulusal Savunma Bakanlığı, Twitter ve Facebook hesaplarının kapak fotoğraflarında değişikliğe gitti. Yeni fotoğrafta, elleri kenetlenmiş iki asker, fonda ise Türkiye ile Azerbaycan bayrağı yer alıyor.
Cumhurbaşkanlığı tezkeresi gerekiyor
Türkiye’nin “nasıl isterse o şekilde” Azerbaycan’ın yanında olunacağı açıklamasıyla gündeme gelen Azerbaycan’a asker gönderme seçeneği, Anayasa uyarınca Meclis’ten geçirilecek bir Cumhurbaşkanlığı tezkeresi ile mümkün olabilecek.
Kaynaklar, böylesi bir yetki tezkeresine destek oluşturma açısından ise, Türkiye ile Azerbaycan ortasında 2010 yılında imzalanan “Stratejik Paydaşlık ve Karşılıklı Yardım Anlaşması”na işaret ediyor. Kelam konusu mutabakatın 2. unsurunda, “Taraflardan biri, bir üçüncü ülke yahut bir küme ülke tarafından silahlı hücum yahut askeri tecavüze maruz kaldığında, taraflar BM Koşullarının 51. hususunun (meşru müdafaa hakkı) tanıdığı kişisel yahut ortak yasal savunma hakkının hayata geçirilmesi için askeri imkan ve kabiliyetlerinin kullanılması da dahil mevcut imkanları çerçevesinde gerekli bütün tedbirlerin alınması gayesiyle birbirlerine karşılıklı yardımda bulunmak konusunda mutabık kalmışlardır” sözü yer alıyor. – BAŞKAN YILMAZ / SEYFETTİN ERSÖZ Ankara
Taarruzlar koridorun kritik bölgelerine
Ermenistan ile Azerbaycan ortasındaki çatışmalar, başta Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Çizgisi (TANAP) olmak üzere, iki ülke ortasındaki güç işbirliklerini de yakından ilgilendiriyor. Ermenistan’ın bir müddettir taarruzda bulunduğu bölgeler ortasında, güç koridorlarının kritik geçiş noktaları da yer alıyor. Ermenistan ile Azerbaycan ortasındaki çatışmalar, Azerbaycan’ın güç ihracatı ve güç ihracatından hisse alan Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor. Ermenistan’ın geçen ay taarruzda bulunduğu Tovuz ili, Azerbaycan ile Türkiye’nin güç çizgilerinin güzergahı üzerinde yer alıyor. Güç Iktisadı Derneği Lideri Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, “Ülkenin petrolü Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru sınırı ile taşınıyor. Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) ve TANAP boru çizgileri ile de Azerbaycan’ın doğal gazı Türkiye’ye ve dünya piyasalarına ulaşıyor” dedi. Bakü idaresinin geçtiğimiz yıl BTC üzerinden 233 milyon varil petrol sevk ettiğini anlatan Kumbaroğlu, “Doğal gazda da BTE ve TANAP üzerinden 9.6 milyar metreküp ithalat gerçekleşmiş. Bu sayı Türkiye’nin toplam doğal gaz ithalatının yüzde 21’ine denk geliyor” diye konuştu. – MİTHAT YURDAKUL Ankara
‘Bugünler zaferle sonuçlanacak’
Milliyet’e konuşan Azerbaycan’ın Ankara Büyükelçisi Hazar İbrahim “Ermenistan’ın hücumlarında güç koridorlarının tehdit altında olduğu epey net. Birtakım Ermeni yetkililerin de Azerbaycan’ın güç alt yapısına hücum yapılabileceğine dair açıklamalarını görüyoruz. Şu ana kadar Türkiye’den askeri dayanağa yönelik bir talebimiz olmadı. Bugünler zaferle sonuçlanacak” dedi.
İbrahim, Azerbaycan’ın savaş duyuru etmediğini, “savaş durumu” duyuru ettiğini ve ülkede kısıtlı seferberlik olduğunu belirterek, “Biz yalnızca akına karşılık veriyoruz. Savaş duyuru eden Ermenistan, Azerbaycan topraklarındadır. Yani Azerbaycan ve Ermenistan hududunda değil, Azerbaycan topraklarında devam eden bir savaş var” dedi. İbrahim, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Türkiye bize her türlü askeri yahut diplomatik takviyesi vermeye hazır. Önümüzdeki süreçte her şey olabilir, müzakere masasına da oturulabilir.”
‘Hayati tehlike’
Ermenistan’ın ataklarında güç koridorlarının tehdit altında bulunduğunun hayli net olduğunu tabir eden İbrahim, “Temmuzda Tovuz’a yapılan akın, hem petrol hem doğalgaz kemerlerimize yalnızca 15 km yakınlıkta gerçekleşmişti. Birtakım Ermeni yetkililerin de Azerbaycan’ın güç alt yapısına taarruz yapılabileceğine dair açıklamalarını görüyoruz. Hatta bugün (dün) Ermenistan yetkilileri Azerbaycan’a karşı gerekirse, İskender füzelerini de kullanacaklarını bildirdiler. Bu üzere tehditler sırf güç alt yapısını değil, birebir vakitte Azerbaycan için bir hayati tehlike” dedi.
Milliyet
