Hurri-Mitanniler, Urartular, Persler, Romalılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Osmanlı ve Artukluların da ortalarında yer aldığı birçok medeniyete konut sahipliği yapan Amida Höyük’te, Kültür ve Turizm Bakanlığınca, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında yürütülen hafriyat çalışmalarının bu yılki kısmı tamamlandı.
12 kişilik daimi ve 10 kişilik istekli grupla sürdürülen hafriyatta Roma devrine ilişkin yaklaşık 1800 yıllık atık su kanalı bulundu. Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. İrfan Yıldız, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu yıl yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile gayret sürecinden ötürü az bir takımla çalıştıklarını lakin çok hoş güzel sonuçlar aldıklarını söyledi.
Diyarbakır’ın bir medeniyet kenti olduğuna işaret eden Yıldız, Amida Höyük’teki kazılarla bu medeniyetin tespit edilmeye, belgelenmeye devam edildiğini kaydetti. Bu yılki hafriyatta 1800 yıllık olduğu bedellendirilen su kanalları ve kalorifer sistemi ile yaklaşık 1700 yıllık mezar odaları tespit edildiğini anımsatan Yıldız, hafriyat çalışmalarının sonuna yanlışsız ise yeni bir sürprizle karşılaştıklarını tabir etti.
‘BİZİM İÇİN HEYECAN VERİCİ’
Yıldız, Artuklu Sarayında suyun tahliye edildiği kanalizasyon sistemi denilen atık su kanalı tespit ettiklerini belirterek, “Roma periyodundan kalma bu türlü bir su atık kanalının tespit edilmesi bizim için heyecan verici bir durum. Böylece o periyodun kanalının tekniği hakkında bilgi sahibi oluyoruz.” dedi. Kanalın yaklaşık 6,5 metre uzunluğunda, 75 santimetre yüksekliğinde, 40 santimetre genişliğinde olduğunu lisana getiren Yıldız, yan duvarları ve tabanının bazalt taşlarla örüldüğünü, üstünün de tekrar bazalt taşlarla kapatıldığını aktardı. Yıldız, kanalın tam çıkış yerinde suyun ivme kazanması hedefiyle eğim verildiğini, rampa sistemi kullanıldığını tabir ederek, “Muhtemelen Romalılar atık suyu öteki bir sistem içinde kullandılar. Sarayda tespit edilen atık su kanalı şu andaki çalışmalarımız için bir birinci. Diyarbakır’da o devirde kullanılan atık su kanalı hakkında bilgi vermesi açısından değerli.” diye konuştu.
‘ÖYLE BİR SİSTEM YAPILMIŞ Kİ…’
Şu anda yalnızca kanal ve çıkış kısmının tespit edildiğini anlatan Yıldız, çalışmalar ilerledikçe farklı kısımlarına de ulaşacaklarını bildirdi. “Günümüzdeki pak su ve atık su sisteminden daha kaliteli bir sistemin günümüzden 1800 yıl evvel bu sarayda kullanıldığını görüyoruz. Günümüzdeki sistemden daha ileri bir sistem diyorum zira burada uygulanan sistemde yan yerlerin ana kanalla olan teması künklerle sağlanmış. O denli bir sistem yapılmış ki atık su kanalından fazla gelen su başka yerlerden gelen suyu engellememiş ve rastgele bir tıkanıklık durumunda suyun geri gitmesi engellenmiştir.” tabirlerini kullanan Yıldız, gelecek yıl arkeolojik hafriyat çalışmalarına devam edeceklerini belirtti.
Prof. Dr. Yıldız, hafriyat çalışmalarına dayanaklarından ötürü Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Tarih Kurumu Başkanlığı, Dicle Üniversitesi Rektörlüğü, Diyarbakır Valiliği, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, İşkur Vilayet Müdürlüğü, Sur Kaymakamlığı ve Karacadağ Kalkınma Ajansı’na teşekkür etti.
Milliyet