UNESCO’nun süreksiz miras listesinde bulunan İznik’te bir hurdacı, tarihi niteliği olduğunu düşündüğü bir çanı antikacı Hakan Turan’a getirdi. Çanın üzerini zımparalayan Turan, üzerindeki desenleri araştırınca şaşkınlık yaşadı.
Çanın üzerinde ’Hagia Ayasofya’ yazısını gören Turan, çanın 2 bin yıl evvel Ayasofya’ya ilişkin olduğu ihtimali üzerinde durdu. Turan, durumu İznik Müze Müdürlüğü’ne bildirdi. Üzerindeki fotoğrafın ‘Nikaia’ olduğu varsayım edilen çan, incelenmek üzere takımlarca antikacıdan alındı.
Makedonya Hükümdarı Büyük İskender’in kumandanlarından General Lysimakhos’un, M.Ö. 301’de General Antigonius’u mağlup ederek ‘Antigonia’ olan kentin ismini, eşi Nikaia’nın ismiyle değiştirdiği biliniyor.
‘MÜZEYE TESLİM ETMEYİ UYGUN BULDUM’
Yapıtı bir hurdacının kendisine verdiğini tabir eden antikacı Hakan Turan, kararmış biçimde olan çanı zımpara ile temizlediğinde şok yaşadığını söyledi.
Turan, “İznik’te antika işi ile uğraşıyorum. Geçtiğimiz günlerde hurdacıdan gereçler geldi. İçlerinden bu çan dikkatimi çekti.
Küçük bir ince temizlikten sonra üzerindeki yazıları fark ettim. Üzerinde Hagia Ayasofya ve bununla birlikte tarihler haç işareti vardı.
Hatta Nikaia’nın resmi mevcut. Bu yapıtın müzeye gitmesi gerektiğini düşündüm. Tarihi yapıtların korunmasında hayli hassas olduğumu düşünüyorum. Bu yüzden müzeye teslim ettim” dedi.
AYASOFYA’NIN TARİHİ
Ayasofya Doğu Roma İmparatorluğu’nun İstanbul’da yapmış olduğu en büyük kilise olup birebir yerde üç kere inşa edilmiştir. Birinci yapıldığında Megale Ekklesia (Büyük Kilise) olarak isimlendirilmiş, 5’inci yüzyıldan İstanbul’un fethine kadar Hagia Sophia (Kutsal Bilgelik) olarak isimlendirilmiştir. İmparator Konstantios tarafından 360 yılında yaptırılan Megale Ekklesia ve İmparator II. Theodosis’in 415 yılında yine inşa ettirdiği kilise halk ayaklanmalarında yıkılmıştır.
Günümüz Ayasofya-i Kebir Camii, İmparator Justinianos tarafından devrin iki kıymetli mimarı Tralles’li (Aydın) Anthemios ve Miletos’lu (Balat) İsidoros’a yaptırılmıştır.
Kayıtlardan, iki baş mimar ile birlikte çalışan yüz mimar ve her mimarın buyruğunda yüz personelin binanın imalini 5 yıl 10 ay üzere kısa bir müddette tamamladıkları anlaşılmaktadır. 916 yıl kilise olarak ibadete açık olan yapı, Fatih Sultan Mehmed’in 1453’te İstanbul’u fethetmesiyle mescide çevrilmiştir.
Fetihten çabucak sonra yapı güçlendirilerek en iyi formda korunmuş ve Osmanlı Devri ekleri ile birlikte cami olarak varlığını sürdürmüştür. 16’ncı ve 17’nci yüzyıllarda, caminin içine mihraplar, minber, müezzin mahfilleri, vaaz kürsüsü ve maksureler eklenmiştir. Yapının dışına farklı devirlerde yaptırılan minareler, medrese, sıbyan mektebi, muvakkithane, şadırvan, sebiller, güneş saatleri, mütevelli heyeti odası ile Ayasofya-i Kebir Camii, Osmanlı Devri’nde kompleks bir yapıya dönüştürülmüştür.
Milliyet
